Λαϊκή Γνώμη - ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ: «Έτσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα»

Λαϊκή Γνώμη - ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ: ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ: «Έτσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα...: Δημήτρης Κ. Τζανακάκης ΡΕΘΥΜΝΟ ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ: «Έτσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα» του Νίκου Μπογι...

«Έτσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα»

Ο κουβανικός διεθνισμός ή η επανάσταση πέρα από τον εαυτό της

    Διεθνής  Πολιτική    

γράφει ο Remy Herrera. 

Μετάφραση: Λήδα Δώδου. 

Θεώρηση δοκιμίου: Διονύσης Τζαρέλλας

Remy Herrera, Τεύχος 04 καλοκαίρι 2017

Στο παρόν άρθρο, αναλύονται η διεθνιστική δυναμική της Κουβανικής Επανάστασης και ο παγκόσμιος αντίκτυπός της. Ο συγγραφέας προσεγγίζει την Κουβανική Επανάσταση ως ενοποίηση του πατριωτικού, του αντιιμπεριαλιστικού και τελικά του αντικαπιταλιστικού αγώνα, που από τις απαρχές της στηρίχτηκε στις ηθικές ανθρωπιστικές αξίες του επαναστατικού διεθνισμού, της ισότητας και της χειραφέτησης. Στο άρθρο παρουσιάζονται με απλό και ριζοσπαστικό συνάμα τρόπο η ανωτερότητα της Κουβανικής Επανάστασης σε σχέση με τον ιμπεριαλισμό, καθώς και η καθοριστική συμβολή της στην πτώση του ρατσιστικού καθεστώτος απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής και γενικότερα στον αντιαποικιακό αγώνα. Εξαίρεται η αυταπάρνηση των Κουβανών που είτε ως ένοπλοι, είτε ως γιατροί και νοσηλευτές κατάφεραν να εξάγουν τα ιδανικά της Κουβανικής Επανάστασης, διδάσκοντας με το παράδειγμά τους τι θα πει στην πράξη διεθνιστική αλληλεγγύη των καταπιεσμένων και ουσιαστικός ανυπόκριτος ανθρωπισμός.

Ήμουνα φυλακισμένος όταν πρωτάκουσα για τη μαζική βοήθεια που έδιναν στον λαό της Ανγκόλα τα κουβανικά διεθνιστικά στρατεύματα. Στην Αφρική είμαστε συνηθισμένοι να γινόμαστε θύματα χωρών που θέλουν να αρπάξουν τα εδάφη μας και να ανατρέψουν την κυριαρχία μας. Σε ολόκληρη την αφρικανική ιστορία, αυτή ήταν η μόνη φορά που ένας ξένος λαός ξεσηκώθηκε για να προστατέψει κάποια από τις χώρες μας. Η Κούβα κατέχει μια ειδική θέση στην καρδιά των αφρικανικών κρατών. […] Οι Κουβανοί διεθνιστές έκαναν μια συνεισφορά στην ανεξαρτησία, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη της Αφρικής που δεν έχει προηγούμενο. Για την ανιδιοτελή υποστήριξη της Κούβας στον αγώνα για την απελευθέρωση όλων των ανθρώπων της Νοτίου Αφρικής και των χωρών της περιοχής από το απάνθρωπο και καταστρεπτικό σύστημα του απαρτχάιντ, ευχαριστούμε τον κουβανικό λαό από τα βάθη της καρδιάς μας.Νέλσον Μαντέλα

Αναπτύσσει έναν αληθινό προλεταριακό διεθνισμό. […] Κάθε σταγόνα που χύθηκε για έναν τόπο του οποίου η σημαία δεν είναι αυτή του τόπου που έχουμε γεννηθεί είναι μια εμπειρία που κάνει αυτόν που επιβιώνει να συγκεντρώνεται, ώστε να εφαρμόσει στη συνέχεια τα ίδια στη μάχη για την απελευθέρωση της δικής του χώρας. Και για αυτόν κάθε απελευθέρωση ενός λαού είναι ένα βήμα κερδισμένο στη μάχη της απελευθέρωσης του ίδιου του λαού του.Ερνέστο Τσε Γκεβάρα

Δεν υπάρχει καμία δύναμη στον κόσμο ικανή να σταματήσει την πορεία των λαών προς την κατάκτηση της ελευθερίας τους.Medhi Ben Barka – «Διακήρυξη για τις χώρες του Τρίτου Κόσμου»

Η πατρίδα, δηλαδή η ανθρωπότητα, είναι εκείνο το κομμάτι της ανθρωπότητας το οποίο βλέπουμε από πιο κοντά και στο οποίο γεννηθήκαμε. Δεν πρέπει ούτε επειδή μας επετράπη να χρησιμοποιούμε τυχαία με δόλο το ιερό της όνομα ώστε να υπερασπιστούμε άχρηστες μοναρχίες, “καλοζωισμένες” θρησκείες, διαστροφικές και επιθετικές πολιτικές, ούτε επειδή τέτοια αμαρτήματα έχουν αλλοιώσει μερικές φορές τη λέξη «πατρίδα», να αρνηθούμε σε κάθε άνθρωπο την εκπλήρωση των καθηκόντων του απέναντι στην ανθρωπότητα, από το κομμάτι εκείνο που του είναι πιο κοντινό. Πρόκειται για το φως και τίποτα δεν μπορεί να ξεφύγει στον ήλιο. Το ίδιο ισχύει και για την πατρίδα.José Martí

Remy Herrera

Ερευνητής στο Centre d’ Economie de la Sorbonne (Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών - Κέντρο Οικονομικών Ερευνών, Πανεπιστήμιο της Σορβόνης)

Ας μας επιτρέψει ο αναγνώστης σε αυτό το σημείο να παρουσιάσουμε, σύντομα και μετριοπαθώς, μια προσωπική ερμηνεία του κυρίως θέματος που έχω επιλέξει να του θέσω ως τίτλο: «Ο κουβανικός διεθνισμός: εκεί που η επανάσταση ξεπέρασε τον ίδιο της τον εαυτό».

Για να γίνει αυτό, και πριν επικεντρωθούμε στο θέμα, θα κάνουμε διάφορες παραδοχές. Σε όσα ακολουθήσουν λαμβάνουμε υπόψη μας ότι: 1) ο ιμπεριαλισμός όντως υπάρχει· 2) αυτός ο ιμπεριαλισμός που όντως υπάρχει, και ιδιαίτερα ο αμερικανικός, προσπαθεί εδώ και πάνω από έναν αιώνα, με κάποιες επιτυχίες, να συντρίψει σχεδόν οτιδήποτε μοιάζει με πραγματική πρόοδο, ακόμα και αμυδρή ή περιορισμένη, στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική· 3) αυτός ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός βρίσκεται σε πόλεμο με την Κούβα, ενεργοποιημένος εντέλει από το μεγάλο κεφάλαιο και τιθέμενος σε κίνηση από τον κρατικό μηχανισμό της Ουάσιγκτον, με δραστηριοποίηση (κάποιες φορές εγκληματική) των μυστικών υπηρεσιών και υποστήριξη από παλιά στην (πολύ συχνά εγκληματική) δραστηριότητα της μαφίας, με τις τοπικές του διασυνδέσεις και με τον εκτεταμένο μηχανισμό επιβολής διοικητικών κυρώσεων –μεταξύ των οποίων και το εμπάργκο, έγκλημα κατά της ανθρωπότητας– πέραν των δικών του εδαφών. Πρόκειται για έναν ακήρυκτο πόλεμο, αλλά πραγματικό σε κάθε περίπτωση που ξεκίνησε μάλιστα από την αρχή της επανάστασης.

Είναι προτιμότερο να εκκινήσουμε από αυτές τις αποδεδειγμένες παραδοχές που πολλοί Λατινοαμερικάνοι έχουν νιώσει «στο πετσί τους» σε τέτοιο βαθμό που για εκείνους συνιστούν αποδείξεις. Γιατί ενώ αυτά τα γεγονότα είναι τόσο προφανή στον Νότο, ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων στον Βορρά, ακόμα και (ή κυρίως;) στην Γαλλία, ακόμα και (ή κυρίως;) στην Αριστερά, δυστυχώς τα ξεχνάει ή και τα αρνείται.

Από αυτές τις –αρκετά προβληματικές όπως φαίνεται– παραδοχές προκύπτουν τρεις βασικές επιπτώσεις:

1) Καταρχήν, ο αντιιμπεριαλισμός παραμένει ο θεμέλιος λίθος κάθε προγράμματος που τοποθετείται πραγματικά στην Αριστερά.

2) Κατά δεύτερον, η Λατινική Αμερική συνιστά ένα αντιιμπεριαλιστικό μέτωπο πρωταρχικής σημασίας και

3) Τελικά, η Κούβα αποτελεί βασικό (αν όχι το πιο βασικό) κλειδί για να αντιληφθούμε τις επαναστατικές διαδικασίες που συμβαίνουν σε αυτή την ήπειρο, ιδιαίτερα μετά την επανενεργοποίησή τους το 1998, χάρη στη Μπολιβαριανή Επανάσταση στη Βενεζουέλα.

Δεδομένου ότι δεν αποκλείεται ανάμεσα στους αναγνώστες μας να υπάρχουν και μερικοί σκεπτικιστές και δεδομένου ότι αυτό το κείμενο αναφέρεται στην Κούβα, θεωρούμε σωστό να ειπωθεί ότι ευκαιρίας δοθείσης υπολογίσαμε, με βάση τα στοιχεία του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ, ότι από τις αρχές της δεκαετίας του 2010 υπήρχαν περίπου 935.000 Αμερικανοί στρατιώτες ανεπτυγμένοι σε περίπου 1.150 στρατιωτικές βάσεις εκτός του ηπειρωτικού εδάφους των ΗΠΑ. Με άλλα λόγια, τόσο σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού όσο και σε επίπεδο βάσεων, ο αριθμός ήταν μεγαλύτερος από το ιστορικό ρεκόρ ακριβώς μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου· κι αυτό χωρίς να αναφερθούμε στα συμμαχικά τους στρατεύματα, βρετανικά, γαλλικά κ.λπ. Να προσθέσουμε ότι πριν από τον πρώτο αμερικανικό πόλεμο που χαρακτηρίστηκε «ιμπεριαλιστικός» από τον Λένιν (Lenin), δηλαδή αυτόν του 1898 και μέχρι το τέλος του τελευταίου Κουβανικού Πολέμου Ανεξαρτησίας (1895-1898), στη διάρκεια του οποίου το μεγάλο αμερικανικό κεφάλαιο πίεζε για πόλεμο με την Ισπανία, οι ΗΠΑ είχαν ήδη εμπλακεί στρατιωτικά στην Καραϊβική και τη Λατινική Αμερική εκατό φορές περισσότερο σε σχέση με την περίοδο από το 1776 και έπειτα. Μετά από το σημείο καμπής του 1898, θα γινόντουσαν, προφανώς, πολλά περισσότερα…

Αρκεί αυτό ώστε να θεωρήσουμε τις παραδοχές μας θεμελιωμένες; Ανάλογα πώς το βλέπει κανείς. Αυτό που λέμε είναι ότι η πραγματική ύπαρξη του ιμπεριαλισμού αποδεικνύεται στην ισπανόφωνη κυρίως Λατινική Αμερική. Ακόμα και σε ένα παιδί. Στα καθ’ ημάς, πολλοί διανοούμενοι δεν έχουν ακούσει ή, πολύ περισσότερο, δεν θέλουν να γίνεται λόγος ούτε για τον ιμπεριαλισμό, ούτε για τον πόλεμο, ούτε για τα παιδιά, ούτε για τίποτα, ακόμα και στην Αριστερά. Και μας εκπλήσσει σε αυτές τις συνθήκες η αύξηση της αδιαφορίας, της αποχής και του Εθνικού Μετώπου; Είναι πλέον καιρός για μας, πριν η Δεξιά και η Ακροδεξιά καταφέρουν να καλύψουν όλο τον χώρο που συναινεί να τους παραδώσει οτιδήποτε μένει πέραν της Αριστεράς, πριν η Γαλλία κι ο Βορράς σαπίσουν στα πρότυπα των ΗΠΑ, να πάρουμε –πιεζόμενοι να μην δώσουμε– μαθήματα από τις εμπειρίες του Νότου (συμπεριλαμβάνοντας ενδεχομένως και τον ευρωπαϊκό Νότο), από την ανάπτυξη της συνείδησής τους, από τις μάχες τους, ακόμα και από τα επαναστατικά τους προχωρήματα, δεδομένης της κατάστασης στην Καραϊβική και τη Λατινική Αμερική αυτή την ώρα.

Η επανασύνδεση με τη διεθνιστική παράδοση που υπήρξε κτήμα μας δεν είναι ρομαντισμός, ούτε πρέπει να μένει στα λόγια. Πρόκειται για μια από τις αναγκαίες συνθήκες μέσα στο εξαιρετικά δύσκολο πλαίσιο των αρχών του 21ου αιώνα, προκειμένου να ξαναχτίσουμε την αλληλεγγύη που οφείλουμε στους λαούς που μάχονται και ταυτόχρονα, με το ίδιο κίνημα αλληλεγγύης, να δημιουργήσουμε πάλι το δικό μας σχέδιο χειραφέτησης για εμάς, εδώ στον Βορρά. Χωρίς αυτό το σχέδιο, θα είναι πάλι πόλεμος, για πάντα και μέχρι το τέλος.

Έχοντας πει αυτά ας περάσουμε ακόμα πιο άμεσα στο θέμα, δηλαδή στο διεθνισμό της Κουβανικής Επανάστασης. Ο κουβανικός διεθνισμός έχει ρίζες και με την πάροδο του χρόνου έχει πάρει διαφορετικές όψεις, στρατιωτικές και πολιτικές, και τις δύο όμως, κατά τη γνώμη μας, στο πλαίσιο της ίδιας ηθικής.

Θα ξεκινήσουμε από τις ρίζες, οι οποίες ανάγονται αρχικά στη γενική ή παγκόσμια ιστορία του διεθνισμού, έπειτα φυσικά στην ιστορία της Κούβας και τέλος, κατά τη γνώμη μας, στις σχέσεις μεταξύ Κούβας και ΕΣΣΔ.

Ο παγκόσμιος διεθνισμός έχει τη δική του ιστορία. Πού ξεκινάει; Αυτό είναι δύσκολο να το πούμε. Ίσως τη στιγμή της επινόησης της ιδέας «έθνος». Ξένοι πολέμησαν στη Γαλλική Επανάσταση, «φίλη και φυσική σύμμαχο των ελεύθερων λαών», κάτι που επέτρεψε την εκλογή ενός Πρώσου, του Κλοτς (Cloots), στη Συντακτική Συνέλευση του 1792. Στην Αϊτή, υπήρχαν λευκοί Ιακωβίνοι που πολεμούσαν στο πλευρό μαύρων πρώην σκλάβων, με διοικητή τον Τουσέν Λουβερτίρ (Toussaint Louverture). Ο Φρανσίσκο ντε Μιράντα (Francisco de Miranda) πολέμησε στο Βαλμί, στο στρατό του Ντιμουριέζ (Dumouriez), για το ιδανικό ενός ελεύθερου έθνους, πριν προσπαθήσει να ελευθερώσει τη Βενεζουέλα από τον αποικιοκρατικό ζυγό. Ο στρατηγός Σούκρε (Sucre), ο πιο αγαπητός, ο πιο γενναίος και ο πιο έμπιστος από τους αξιωματικούς του Μπολίβαρ (Bolívar), ήταν επικεφαλής στην ύστατη νίκη –αυτή του Αγιακούτσο, στις 9 Δεκέμβρη του 1824, που απελευθέρωσε το Περού και τη Βολιβία και ανέτρεψε την Ισπανική Αυτοκρατορία στην Αμερική (εκτός της Κούβας)– ενός διεθνιστικού στρατού, που ένωσε ανθρώπους που προέρχονταν από όλη τη Λατινική Αμερική. Κάποιοι από αυτούς θα τάσσονταν αργότερα στο πλευρό της Παρισινής Κομμούνας, όπως ο Πολωνός Ντομπρόφσκι (Dombrowski).

Έπειτα ήταν η Κομιντέρν και το Πρώτο Συνέδριο των Λαών της Ανατολής, το 1920, στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, που ήταν τότε η μόνη μουσουλμανική περιοχή, όπου οι κομμουνιστές είχαν οργανωθεί σε κόμμα πριν από τον κόκκινο Οκτώβρη. Έπειτα ήταν, προφανώς, οι διεθνιστικές ταξιαρχίες στην Ισπανία και οι Κουβανοί, ίσως και περισσότεροι από 1.200, που πολέμησαν για τη δημοκρατία, για την οποία σκοτώθηκε ο Τοριέντε Μπράου (Torriente Brau), Κουβανός συγγραφέας γεννημένος στο Πουέρτο Ρίκο, σε μια μάχη κοντά στη Μαδρίτη στα τέλη του 1936, λίγους μήνες μετά το θάνατο του Γκαρθία Λόρκα (García Lorca) στη Γρανάδα. Παρά τις τραγωδίες και τα παράδοξα που έχουν σημαδέψει τις σχέσεις μεταξύ Κούβας και Ισπανίας, πρέπει εδώ να θυμηθούμε τη σημασία αυτών των τριών χρόνων πολέμου στην Ισπανία, όταν ο διεθνισμός έφτασε στο απόγειό του, είκοσι έτη πριν από τρία άλλα κρίσιμα χρόνια, αυτών του αντάρτικου στην Κούβα. Όλες αυτές οι ξεχωριστές μάχες είναι ενιαίες. Μας ενώνουν.

Οι διεθνιστές ενώνονται πέρα από την εθνικότητά τους – το ρεφραίν του τραγουδιού μας το λέει1. Αλλά στην κουβανική περίπτωση ο διεθνισμός θρέφεται από έναν πολύ ισχυρό πατριωτισμό που είναι μοναδικός. Μην ξεχνάμε ότι η Κούβα παρέμεινε αποικία, και μάλιστα υποδουλωμένη, για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα απ΄ ότι άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Έπειτα έγινε νεο-αποικία των ΗΠΑ με πολύ πιο ξεκάθαρους και σκληρούς όρους από όλες τις υπόλοιπες. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ξένης κυριαρχίας, ξένοι, κυρίως μεμονωμένα άτομα, κατά καιρούς έχουν σταθεί αλληλέγγυοι με την υπόθεση της εθνικής ανεξαρτησίας και συνεπώς με την καθολική χειραφέτηση της Κούβας. Ο Χένρι Ριβ (Henry Reeve), ο «el Inglesito», προερχόμενος από το Μπρούκλιν, υπηρέτησε επτά χρόνια στον εθνικό απελευθερωτικό στρατό κατά τη διάρκεια του «πολέμου των δέκα ετών» (1868-1878). Ο Δομινικανός Μάξιμο Γκόμεζ (Máximo Gómez), αξιωματικός του ισπανικού στρατού που στρατολογήθηκε από τον Κέσπεντες (Céspedes) και τους επαναστατημένους σκλάβους στον πρώτο πόλεμο της απελευθέρωσης, υπηρέτησε ως στρατηγός κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Πολέμου Ανεξαρτησίας. Και ο Αργεντίνος Ερνέστο Γκεβάρα (Ernesto Guevara) κατά τη διάρκεια του αντάρτικου του 1956-1958. Η σύνδεση του Τσε με την Κούβα, πριν να γίνει Κουβανός, ήταν βασισμένη στη μάχη των Κουβανών διεθνιστών κομμουνιστών, και ιδιαίτερα του Χόρχε Ρίσκετ Βαλντέζ (Jorge Risquet Valdés), προς υπεράσπιση της δημοκρατικής κυβέρνησης του Γιάκομπο Άρμπενζ (Jacobo Árbenz) στη Γουατεμάλα.

Αλλά ο κουβανικός διεθνισμός απλώνει τις ρίζες του και στη διαδικασία της ίδιας της συγκρότησης του κουβανικού έθνους. Τότε που οι ιδέες της εθνικής απελευθέρωσης (εισαγμένες από τον Χοσέ Μαρτί [José Martí]) αναμείχθηκαν με τα κοινωνικά αιτήματα και έγιναν σταδιακά σοσιαλιστικές και έπειτα κομμουνιστικές (χάρη σε ανθρώπους όπως οι Κάρλος Μπαλίνιο [Carlos Baliño] και Χούλιο Αντόνιο Μέλλα [Julio Antonio Mella]), αλλά παράλληλα, αναμείχθηκαν αργότερα με τις μάχες ενάντια στη σκλαβιά για την ισότητα των φυλών, την ισότητα όλων των ανθρώπων. Στην Κούβα, οι μαύροι δεν ικέτευαν για «αποζημίωση». Η αποζημίωση ήταν η επανάστασή τους και ξεκίνησε πριν το 1959. Ήταν το αποτέλεσμα μαχών αιώνων, κυρίως εξεγέρσεων σκλάβων, στα βήματα της Αϊτής. Γνωρίζουμε ότι στην Κούβα, οι mambises, οι αντάρτικοι στρατοί των πολέμων της ανεξαρτησίας αποτελούνταν κατά βάση από μαύρους και μιγάδες. Γνωρίζουμε ότι οι καθοδηγητές όλων αυτών των εξεγέρσεων είχαν καστανό δέρμα. Γνωρίζουμε ότι είναι το καπιταλιστικό σύστημα που προκάλεσε σε ολόκληρη την ανθρωπότητα αυτό το απόλυτο έγκλημα που ονομάζεται δουλεία. Γνωρίζουμε ότι ήταν οι καπιταλιστές –στην Κούβα οι ιδιοκτήτες δούλων στις φυτείες ζάχαρης που ελέγχονταν οικονομικά από τις ΗΠΑ, ακόμα και με τη μορφή αποικίας– που εκμεταλλεύονταν όλο τον λαό· έναν λαό ανάμεικτο: Αφρικανοί δούλοι, Ισπανοί εργάτες (peones), Κινέζοι υπηρέτες (coolies), Ιρλανδοί εθελοντές στρατιώτες, μεταπωλημένοι Μάγιας αιχμάλωτοι πολέμου, Σύριοι, άνθρωποι από την Αβυσσυνία… Οι μεγάλοι ιδιοκτήτες φυτειών δεν λυπήθηκαν κανέναν. Και μάλιστα είχαν ζητήσει από τον Κορτέζ (Cortes) να εξετάσει τις πιθανότητες δημιουργίας λευκών σκλάβων στην Κούβα… Αυτός είναι ο λαός της Κούβας που ενωμένος έκανε και κάνει την επανάσταση.

Ένας παράγοντας ενοποίησης των μαχών στα τρία συστατικά τους –αγώνες εθνικής ανεξαρτησίας, κοινωνικοί αγώνες και αγώνες ενάντια στην σκλαβιά, δηλαδή αντιιμπεριαλιστικοί, αντικαπιταλιστικοί, αντιρατσιστικοί– είναι η κοινή ουμανιστική ηθική. Μια ηθική που είναι ακόμα παρούσα στην ιστορία αυτών των αγώνων και που συνεχίζει να καθορίζει το κουβανικό κομμουνιστικό σχέδιο. Είναι ακριβώς αυτή η ουμανιστική ηθική της επανάστασης που εμψυχώνει και ενοποιεί όλες τις όψεις του διεθνισμού.

Θα τολμήσουμε να μιλήσουμε για τη Σοβιετική Ένωση; Πρέπει –είτε μας αρέσει είτε όχι, προκειμένου να πούμε ότι η ΕΣΣΔ και μαζί με αυτήν οι χώρες του Συμβουλίου Αμοιβαίας Οικονομικής Βοήθειας (CAEM-COMECON) βοήθησαν την Κούβα– και την βοήθησαν σημαντικά. Αρχικά, στον στρατιωτικό σχεδιασμό, σταματώντας τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό και διασφαλίζοντας μια ορισμένη προστασία (αλλά επίσης και μια σίγουρη προστασία) στην επανάσταση κατά τα πρώτα χρόνια, όταν εκείνη μέσα στη ριζοσπαστικότητά της εφάρμοσε την αγροτική μεταρρύθμιση, εθνικοποίησε, δίδαξε γράμματα και εξανθρώπισε όλη την κοινωνία. Μια βοήθεια χρηματοοικονομική, τεχνική, ακόμα και ανθρωπιστική, μέχρι να υπάρξει στην Κούβα κατά τη δεκαετία του 1980 μια σχετική ποιότητα ζωής για όλους. Γιατί δεν είναι ο σοσιαλισμός που προκάλεσε ελλείψεις στην Κούβα τη δεκαετία του 1990, αλλά η απώλεια της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό δεν έγινε χωρίς δυσκολίες ή προβλήματα, κυρίως σε οικονομικό και ιδεολογικό επίπεδο. Αλλά αυτό δεν καθιστά την Κούβα μια αντανάκλαση του σοβιετισμού στην Καραϊβική. Ο κουβανικός διεθνισμός προσφέρει ακριβώς αυτή την απόδειξη, στο μέτρο που οι Σοβιετικοί, συνήθως καθυστερώντας και απρόθυμα, αλλά σε κάθε περίπτωση ακολουθώντας, με όπλα και με εξοπλισμό, είχαν την ευκαιρία να βρούνε εκεί, χάρη στον κουβανικό διεθνισμό, ένα πολιτικό νόημα ακόμα και για την εμπλοκή τους στο εξωτερικό.

Επομένως, βλέπουμε ότι η Κουβανική Επανάσταση ήταν κατά κάποιο τρόπο προορισμένη να ξεφύγει από τα σύνορα, με τη μεικτή της κληρονομιά, με την ιδεολογική έμπνευση του κινήματος της απελευθέρωσης («η πατρίδα είναι η ανθρωπότητα»), με τη δύναμή της να ελκύει και να ενσωματώνει, αλλά και επίσης επειδή σίγουρα υπήρχαν απέναντι στον ιμπεριαλισμό η Σοβιετική Ένωση και η μαοϊκή Κίνα, με την οποία η Κούβα έχει προσπαθήσει για πολύ καιρό να συμφιλιωθεί. Αλλά ταυτόχρονα οι Κουβανοί έβλεπαν ξεκάθαρα ότι το Βιετνάμ βομβαρδιζόταν και έπρεπε να πολεμήσει χωρίς κοινή κομμουνιστική υποστήριξη, επειδή η πιο μεγάλη χώρα του κόσμου (που ήταν κομμουνιστική) και η πιο πολυπληθής χώρα του κόσμου (επίσης κομμουνιστική) ήταν διαιρεμένες. Γι’ αυτό και η Δύση ευθυγραμμίστηκε σε ένα μπλοκ, χωρίς κάποια σημαντική εξαίρεση (η Γαλλία του ντε Γκολ;), πίσω από τις ΗΠΑ.

Η στρατηγική, που επιλέχθηκε από την Κουβανική Επανάσταση για να πολεμήσει τον ιμπεριαλισμό σε πολλαπλά μέτωπα, ήταν κατά βάθος περισσότερο επιθετική –προκειμένου να τον αντιμετωπίσει σε διεθνή κλίμακα, συστηματικά, για αυτό που είναι και υπερασπίζεται– παρά αμυντική.

Η Κούβα –και κανένας άλλος στην Καραϊβική και τη Λατινική Αμερική– επιβεβαίωσε τη δέσμευσή της στον σοσιαλισμό και αψήφησε τις ΗΠΑ, που απέχουν λιγότερο από 180 χλμ. από τα σύνορά της, αψηφώντας ταυτόχρονα και τους νόμους της Ιστορίας. Η έξοδος από τα όρια της Κούβας και η μεταλαμπάδευση της νικηφόρας επανάστασης σε πολλές χώρες ήταν η καλύτερη υπεράσπιση της [Κουβανικής Επανάστασης]. Αυτός ο διεθνισμός μετά το 1959-1960 πήρε ταυτόχρονα, αλλά ξεχωριστά, ή καλύτερα συμπληρωματικά, την όψη και στρατιωτικών και πολιτικών αποστολών.

Οι στρατιωτικές αποστολές ξεκίνησαν σε μια εποχή που, στο πλαίσιο της αποαποικιοποίησης, το εθνικό ζήτημα ήταν καθοριστικό. Και παρενέβησαν σε μια συγκεκριμένη περίοδο, κατά την οποία –θα επιμείνουμε ξανά– η ΕΣΣΔ υπήρχε και συνέβαλλε στον περιορισμό του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού.

Αυτές οι κουβανικές αποστολές εξελίχθηκαν στο πέρασμα του χρόνου. Την περίοδο μεταξύ 1961 και 1991 ήταν παραδόξως, αλλά σαφώς, σε αύξηση. Παραδόξως, γιατί ταυτόχρονα στην Κούβα, διαδιδόταν η στρατηγική του foquismo2, που εγκαταλείφθηκε τελικά το 1967, με το τέλος του αντάρτικου του Τσε στη Βολιβία, ενώ στην ΕΣΣΔ, το λιγότερο που μπορούμε να πούμε, οι επαναστατικές ιδέες συνέχιζαν να χάνουν έδαφος και πως στον υπόλοιπο κόσμο οι αγώνες ήταν σημαντικά μειωμένοι από άποψη έντασης και σε ορισμένα μέρη σχεδόν ολοκληρωτικά ανύπαρκτοι. Ωστόσο, οι κουβανικές στρατιωτικές αποστολές εντάθηκαν μέχρι το 1991.

Εδώ θα διακρίνουμε τρεις περιόδους: 1) τις πρώτες επαφές και στήριξη σε προοδευτικές δυνάμεις· 2) τη γενίκευση της υποστήριξης σε επαναστατικά κινήματα· και 3) από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, την τελική επίθεση, που διεξήχθη κατά προτεραιότητα ενάντια στο απαρτχάιντ.

Υπήρχαν, λοιπόν, εξαρχής εδραιωμένες επαφές με προοδευτικές δυνάμεις του Νότου, από το 1959 και τις περιοδείες που έκαναν ο Τσε και ο Ραούλ Κάστρο (Raúl Castro), κυρίως στην Αφρική, ξεκινώντας από την Αίγυπτο του Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ (Gamal Abdel Nasser), τη μοναδική χώρα της Αφρικής στην οποία η Κούβα είχε διπλωματική αντιπροσώπευση (μικρού μεγέθους) πριν το 1959. Η Κουβανική Επανάσταση δεν διέθετε πολλά πράγματα, αλλά μπόρεσε παρ’ όλα αυτά να στείλει βοήθεια στη Χιλή μετά τον σεισμό του 1961. Στη Χιλή του Χόρχε Αλεσάντρι (Jorge Alessandri), του οποίου η κυβέρνηση ήταν εξαιρετικά εχθρική προς την Κούβα.

Η πρώτη αφρικανική χώρα που έλαβε βοήθεια και αλληλεγγύη από την Κούβα ήταν η Αλγερία του Άχμεντ Μπεν Μπελά (Ahmed Ben Bella): στρατιωτική βοήθεια προς το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (FLN), με την αποστολή, το 1961, ενός πλοίου γεμάτο όπλα, έπειτα αποστολή στρατευμάτων (650 στρατιώτες) για την αναχαίτιση καθ΄ όλη τη διάρκεια του πολέμου της Άμμου, το 1963, και της εισβολής του Μαρόκου σε αλγερινό έδαφος. Επίσης, ιατροφαρμακευτική βοήθεια με την άφιξη των πρώτων Κουβανών γιατρών στην Αλγερία και την υποδοχή στην Κούβα τραυματισμένων και ορφανών πολέμου από την Αλγερία, που λίγο αργότερα ο Μπεν Μπελά ήρθε στην Αβάνα να τα αναζητήσει. Μεταξύ των δύο χωρών, καταλαβαίνουμε ότι η πλειονότητα των γιατρών είχε φύγει από την Κούβα και την Αλγερία.

Οι πρώτοι φοιτητές ιατρικής από την Αφρική, προερχόμενοι από τη Γουινέα, έφτασαν στην Κούβα το 1961, τη χρονιά δηλαδή της διακήρυξης του σοσιαλιστικού χαρακτήρα της επανάστασης, από την ακτή Girón. Το 1962 είναι η χρονιά του εμπάργκο, του αποκλεισμού από τον Οργανισμό των Αμερικανικών Κρατών, της απομόνωσης του νησιού. Γιατί; Γιατί η Κουβανική Επανάσταση, προκειμένου να έχουν όλοι γη, υγεία, εκπαίδευση και αξιοπρέπεια, έπρεπε να πολεμήσει τον καπιταλισμό και τις πληγές του, την αποσύνθεση που πάει χέρι-χέρι με τις μαφίες, τη διαφθορά, την πορνεία, την παιδική εργασία, την απόγνωση, την υποταγή στον ιμπεριαλισμό.

Είναι ακριβώς αυτή τη στιγμή, τη στιγμή που η άμυνα της πατρίδας είναι ευάλωτη και υπάρχει η προσέγγιση με την ΕΣΣΔ, όταν η ηγεσία της επανάστασης επιλέγει να γενικεύσει τη διεθνιστική βοήθεια, στρατιωτική και πολιτική. Προς τη Λατινική Αμερική, υποστηρίζοντας τα αντάρτικα κινήματα στην Κεντρική Αμερική, στη Βενεζουέλα, στο Περού, στην Αργεντινή, στη Δομινικανή Δημοκρατία. Έπειτα, μετά την καταστολή τους, κυρίως προς την Αφρική. Βοήθεια είχε επίσης προταθεί στο Βιετνάμ (θα ακούσετε ότι πολλές εκατοντάδες χιλιάδες Κουβανών προσφέρθηκαν να πολεμήσουν εθελοντικά στο πλευρό των Βιετνμίνχ3, οι οποίοι αρνήθηκαν τη στρατιωτική βοήθεια της Κούβας, αποδέχτηκαν όμως την πολιτική: τεχνικούς, γιατρούς, κ.λπ.)

Τώρα όσον αφορά τη δεύτερη φάση, αυτή της γενίκευσης της υποστήριξης σε επαναστατικά κινήματα, η Κούβα θα πολεμήσει στο πλευρό του εθνικού κονγκολέζικου κινήματος του Λουμούμπα (Lumumba), στα τέλη του Απρίλη του 1965, μαζί με την εμπροσθοφυλακή του Πρώτου Συντάγματος του Τσε (14 Κουβανοί αντάρτες, βοηθούμενοι από περίπου εκατό ακόμα), κατά την είσοδό τους στη Δημοκρατία του Κονγκό-Λεοπολντβίλ (πρώην Βελγικό Κογκό) μέσω της νέας Τανζανίας του προέδρου Νιερέρε (Nyerere). Έπειτα, με το «Δεύτερο Σύνταγμα» ή το «Τάγμα Πατρίς Λουμούμπα», που αριθμούσε περίπου 300 άνδρες, οι οποίοι είχαν αποβιβαστεί από την άλλη πλευρά της ηπείρου, στο Κονγκό-Μπραζαβίλ (πρώην Γαλλικό Κονγκό), στο λιμάνι του Πουάν-Νουάρ.

Έδωσε επίσης υποστήριξη, στη Γουινέα-Μπισάου και στο Πράσινο Ακρωτήρι, στο αφρικανικό Κόμμα για την Ανεξαρτησία της Γουινέας και του Πράσινου Ακρωτηρίου του Αμιλκάρ Καμπράλ (Amilcar Cabral), που μαζί με πολλούς άλλους ήταν στην Αβάνα τον Ιανουάριο του 1966 για την συνάντηση της Τριηπειρωτικής Διάσκεψης, καρπού των προσπαθειών διεθνιστών όπως ο Μαροκινός Μεχντί Μπεν Μπαρκά (Mehdi Ben Barka), προκειμένου να συνδεθεί τελικά η Λατινική Αμερική μέσω της Κούβας με την αφρικανική-ασιατική αλληλεγγύη του πλαισίου της διάσκεψης του Bandung.

Και ήταν επίσης η υποστήριξη που δόθηκε στο Λαϊκό Κίνημα για την Απελευθέρωση της Ανγκόλα του Αγκοστίνιο Νέτο (Agostinho Neto), στον Οργανισμό των Λαών της Νοτιοανατολικής Αφρικής, στο Απελευθερωτικό Μέτωπο Μοζαμβίκης, στην αιθιοπική επανάσταση και επίσης στους επαναστατημένους της Ερυθραίας, στους οποίους η Κούβα αναγνώρισε από πολύ νωρίς το δικαίωμά τους στην εθνική ανεξαρτησία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την εκπληκτική αλληλεγγύη που επέδειξε προς το Μέτωπο Πολισάριο και τη Λαοκρατική Αραβική Δημοκρατία της Σαχάρας, έπειτα από την Πράσινη Πορεία του Χασάν Β’ (Hassan II) και τον θάνατο του Φράνκο (Franco). Ή την υποστήριξη, κατά τη δεκαετία του 1980, προς το Εθνικό Συμβούλιο της Επανάστασης στη Μπουρκίνα Φάσο του Τόμας Σανκάρα (Thomas Sankara) (του οποίου ο τελευταίος λόγος πριν τη δολοφονία του ήταν ένας φόρος τιμής στην Κούβα). Την ίδια περίοδο ένας αριθμός κυβερνήσεων, κομμάτων και προοδευτικών ατόμων σε ολόκληρο τον κόσμο συντριβόταν από τον Λευκό Οίκο και τους συμμάχους του – και εδώ συμπεριλάβετε και τη Γαλλία…

Οι Κουβανοί κλήθηκαν επίσης προς ενίσχυση σε διάφορα θέατρα επιχειρήσεων στη Μέση Ανατολή. Για παράδειγμα, το 1973, μετά την αιγυπτοσυριακή προσπάθεια για ανάκτηση των εδαφών που κατέκτησε το Ισραήλ στη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών το 1967, προσπάθεια που απέτυχε, η Συρία ζήτησε τη στρατιωτική βοήθεια της Κούβας. Γνωρίζετε ότι το Ισραήλ είναι η μόνη χώρα που στον ΟΗΕ ψηφίζει, μαζί με τις ΗΠΑ, αδιάλειπτα από το 1992, ενάντια στην άρση του εμπάργκο; Οι ενωμένες κουβανοσυριακές ταξιαρχίες με τανκς δεν μπήκαν σε μάχη, διότι υπογράφηκαν συμφωνίες, αλλά οι Κουβανοί στρατιώτες υπερασπίστηκαν για κάποιο διάστημα τα υψίπεδα του Γκολάν που οδηγούν στη Δαμασκό. Αυτό το επεισόδιο άφησε το ίχνος του στη Μέση Ανατολή, κυρίως στην Παλαιστίνη, στη φιλία του κουβανικού και του παλαιστινιακού λαού, ιδίως την περίοδο του Οργανισμού για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης του Γιασέρ Αραφάτ (Yasser Arafat).

Μεταξύ του 1965 και του 1991, περίπου 382.000 Κουβανοί στρατιώτες (αναμφισβήτητα περισσότεροι στην πραγματικότητα) πολέμησαν με το όπλο στα χέρι στο πλευρό των αφρικανών αδελφών τους σε μια ντουζίνα χώρες. Αλλά οι πιο σημαντικές στρατιωτικές επιχειρήσεις της Κουβανικής Επανάστασης σε αφρικανικό έδαφος δεν ξεκίνησαν στην πραγματικότητα, παρά μόνο το 1975 στην Ανγκόλα, και διήρκησαν μέχρι το 1991. Και σε μικρότερο βαθμό, αλλά παρ’ όλα αυτά σε μεγάλη κλίμακα, στην Αιθιοπία, μεταξύ των αρχών του 1978 και του τέλους του 1989, όπου περίπου 42.000 Κουβανοί υπερασπίστηκαν το Όγκαντεν και την εδαφική ακεραιότητα της Αιθιοπίας ενάντια στη σομαλική εισβολή. Ένας περίπλοκος πόλεμος, δεδομένου ότι η Σοβιετική Ένωση είχε υποστηρίξει τη Σομαλία του Σιάντ Μπαρέ (Siad Barre), πριν δώσει μια τεράστια βοήθεια στις κουβανικές δυνάμεις και τις δυνάμεις της Νότιας Υεμένης απέναντι στις ΗΠΑ και τη Σαουδική Αραβία. Πιο περίπλοκος, σίγουρα, από την υλοποίηση των αμερικανικών σχεδίων στην Καραϊβική και τη Λατινική Αμερική, κατά την ίδια περίοδο: υποστήριξη στον Σομόζα (Somosa) απέναντι στους Σαντινίστας στη Νικαράγουα, στη στρατιωτική χούντα στην Αργεντινή μέχρι και στους θαλάμους βασανιστηρίων και τον πόλεμο των Φόκλαντ, στα τάγματα θανάτου στο Σαλβαντόρ, στο άνοιγμα της βάσης του Σότο Κάνο στην Ονδούρα, στην υποστήριξη του Ντιβαλιέ (Duvalier) στην Αϊτή, στην αποσταθεροποίηση του Μάνλι (Manley) στην Τζαμάικα, στην εισβολή στη Γρενάδα του Μπίσοπ (Bishop), στην αποστολή όπλων στους Κόντρας μέσω του Ισραήλ και της Νότιας Αφρικής, στον βομβαρδισμό της Πόλης του Παναμά…

Είναι τόσο δύσκολο για μας να διαλέξουμε στρατόπεδο;

Αλλά συνεχίζουμε: το αποτέλεσμα της αυξανόμενης ισχύος των αποστολών των ένοπλων επαναστατικών κουβανικών δυνάμεων είναι φυσικά η εμπλοκή στην Ανγκόλα. Έφτασαν εκεί τον Αύγουστο του 1975, σε απάντηση της επείγουσας έκκλησης για βοήθεια από τον Αγκοστίνιο Νέτο στον Φιντέλ Κάστρο (Fidel Castro). Έναν χρόνο μετά την πτώση του φασισμού στην Πορτογαλία και την Επανάσταση των Γαρυφάλλων, η ανεξαρτησία της Ανγκόλα απειλήθηκε από πολλές δυνάμεις εχθρικές προς το Λαϊκό Κίνημα Απελευθέρωσης της Ανγκόλα. Πρόκειται καταρχάς για τον νοτιοαφρικάνικο στρατό του απαρτχάιντ, τον πιο ισχυρό στην ήπειρο και ιμάντα μεταβίβασης του ιμπεριαλισμού και, κατά δεύτερον, για το στρατό του Ζαΐρ του Μομπούτου Σέσε Σέκο (Mobutu Sese Seko) και των λευκών μισθοφόρων που δολοφόνησαν τον Λουμούμπα. Και τέλος, για τις τοπικές αντεπαναστατικές συμμαχικές τους δυνάμεις, συγκροτημένες σε εθνική βάση: την Εθνική Ένωση για την Πλήρη Ανεξαρτησία της Ανγκόλα του Τζόνας Σαβίμπι (Jonas Savimbi), το προαναφερθέν Εθνικό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Ανγκόλα του Χόλντεν Ρομπέρτο (Holden Roberto) και την οργάνωση-μαριονέτα, το Μέτωπο της Απελευθέρωσης του θύλακα της Καμπίντα.

Διότι αρχικά από εκεί ξεκίνησε, τον Νοέμβρη του 1975, η επέμβαση των Κουβανών προκειμένου να διασφαλίσουν τον πετρελαϊκό θύλακα της Ανγκόλα που χωριζόταν από τα υπόλοιπα εδάφη από έναν ποταμό και μια λεπτή λωρίδα γης στο Κονγκό-Κινσάσα (πρώην Βελγικό Κονγκό). Ύστερα από μερικές μέρες η μάχη του Κουιφανγκόνγκο ήταν νικηφόρα για τις κοινές δυνάμεις Ανγκόλα-Κούβας, με επικεφαλής τον Φράνσα Ν’ντάλου (França Ndalu) από την πλευρά των Λαϊκών Ένοπλων Δυνάμεων της Ανγκόλα και τον Χόρχε Ρίσκετ από την κουβανική πλευρά, που εμπόδισαν τις δυνάμεις του Εθνικού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Ανγκόλα από το να προχωρήσουν προς την πρωτεύουσα 30 χλμ. νοτιοανατολικά της Λουάντα. Υποχρέωσαν έτσι τον Χόλντεν Ρομπέρτο να αυτοεξοριστεί στο Παρίσι, όπου η εξουσία έθεσε τα δικαιώματα του ανθρώπου στην υπηρεσία των ιδεών του απαρτχάιντ, απέχοντας αρκετά από το ιδεώδες της Γαλλικής Επανάστασης.

Οι Κουβανοί πολεμούσαν και οι Σοβιετικοί έστελναν όπλα: τεθωρακισμένα, εκτοξευτές πυραύλων, πολεμικά αεροπλάνα MiG κ.ά. Οι πρώτες στρατιωτικές ήττες των Νοτιοαφρικανών συνέβησαν τον Δεκέμβρη του 1975, στο Έμπο, στον δρόμο προς τη Λουάντα. Έπειτα στο Κατόφε, όπου οι λευκοί Νοτιοαφρικανοί στρατιώτες αιχμαλωτίστηκαν. Οι νίκες ήταν αλυσιδωτές: στη Μεντούντα στο νότο, την 1η Ιανουαρίου 1976. Έπειτα από τρεις μέρες, στον βορρά, στην Ούιγκε (1.000 αιχμάλωτοι και επιπλέον μισθοφόροι). Οι μάχες συνεχίστηκαν το 1983, ενάντια στην Εθνική Ένωση για την Πλήρη Ανεξαρτησία της Ανγκόλα, με βάση την Καγκάμπα στα νοτιοανατολικά και αργότερα στις παρυφές του Νόβο Ρεντόντο (σήμερα Σούμπε).

Λυπάμαι για εκείνους κι εκείνες που βρισκόντουσαν για πολύ καιρό μέσα στις εξελίξεις, όμως τα βιβλία της ιστορίας μας στη Δύση και στο Βορρά δεν λένε τίποτα για τις μάχες τους, στις οποίες νίκησαν οι ενωμένες δυνάμεις της Ανγκόλα και της Κούβας. Και στο τέλος είναι και το Κούιτο Κουαναβάλε: η πιο μεγάλη στρατιωτική σύγκρουση στην Αφρική από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έξι μήνες μαχών, μέχρι τον Μάρτιο του 1988, με αντιμαχόμενους 20.000 Ανγκολέζους και 5.000 Κουβανούς υπό τις διαταγές του στρατηγού Σίντρα Φρίας (Cintra Frías) απέναντι σε 7.000 στρατιώτες από την Νότιο Αφρική (με πυροβολικό μεγάλου βεληνεκούς και στρατιωτικά αεροπλάνα) και την Εθνική Ένωση για την Ολοκληρωτική Απελευθέρωση της Ανγκόλα. Υπήρχαν, λοιπόν, 50.000 ακόμα Κουβανοί στρατιώτες στην Ανγκόλα.

Τη μάχη του Κούιτο Κουαναβάλε, την αγνοούμε εκπληκτικά πολύ στα μέρη μας. Το Κούιτο Κουαναβάλε το οποίο ήταν ένα αφρικανικό Στάλινγκραντ, ένα Βαλμί της Ανγκόλα, μια νίκη με οικουμενική επίδραση σε όλους τους προοδευτικούς ανθρώπους παγκοσμίως. Το Cuito Cuanavale συνεισέφερε αποφασιστικά στην πτώση του απαρτχάιντ. Ήταν το τέλος ενός 13χρονου πολέμου, στο τέλος του οποίου ένας στρατός που αποτελούνταν κατά πλειονότητα από μαύρους επιβλήθηκε σε έναν στρατό λευκών – και αυτό για πρώτη φορά από τότε που ο στρατός του Ναπολέοντα εκδιώχθηκε από την Αϊτή ή από τότε που η Ιταλία έχασε στην Αιθιοπία. Ο πιο ισχυρός στρατός της Αφρικής ηττήθηκε και στο έδαφος και στον αέρα από τον ηρωισμό Ανγκολέζων και Κουβανών.

Η κυβέρνηση της Πρετόρια, υποστηριζόμενη από την Ουάσιγκτον, δεν είχε τροποποιήσει ποτέ στο παρελθόν τη σκληρή, ρατσιστική και νεοφασιστική γραμμή της. Τώρα, ήταν αναγκασμένη να το κάνει. Αυτό το γεγονός είναι ελάχιστα γνωστό στη Δύση, για προφανή λόγο. Πρέπει να σπάσουμε τον τοίχο της σιωπής. Το 1991 είναι η χρονιά που οι Κουβανοί αποσύρθηκαν από την Ανγκόλα. Ο Νέλσον Μαντέλα (Nelson Mandela) είπε τότε: «Το Κούιτο Κουαναβάλε συνιστά μια καμπή στην μάχη για την απελευθέρωση της ηπείρου και της χώρας μας από την πανούκλα του απαρτχάιντ». Ο Φάλκον (Falcon) που διοικούσε τον νοτιοαφρικανικό στρατό του απαρτχάιντ προτίμησε να το θέσει ως εξής: «Εάν για τη Νότιο Αφρική η ήττα σημαίνει το θάνατο 31 στρατιωτών, την απώλεια πέντε τεθωρακισμένων, τριών τανκς και τριών αεροπλάνων, τότε όντως ήταν ήττα. Εάν για τους Κουβανούς και τις Λαϊκές Ένοπλες Δυνάμεις για την Απελευθέρωση της Ανγκόλα νίκη σημαίνει τον θάνατο 4.600 στρατιωτών τους, την απώλεια 94 τανκς, 100 τεθωρακισμένων, εννέα μαχητικών και του μεγαλύτερου μέρους του σοβιετικού εξοπλισμού που το κόστος του υπολογίζεται σε ένα δισεκατομμύριο rands, τότε νίκησαν». Ίσως να μην ήξερε ότι και στο Στάλινγκραντ υπήρξαν περισσότερα θύματα από τους Σοβιετικούς σε σχέση με τους φασίστες και όμως το Στάλινγκραντ ήταν μια ήττα των ναζί και μια νίκη των Σοβιετικών, μια νίκη για όλους μας.

Φίλοι αναγνώστες, πρέπει να διαλέξουμε με ποιο στρατόπεδο είμαστε. Διότι, όχι, ο Χίτλερ (Hitler) και ο Στάλιν (Stalin) δεν ήταν το ίδιο πράγμα. Το λέμε αυτό κυρίως στους νεότερους από τους οποίους ζητάμε να διαβάζουν βιβλία, όμως βιβλία (καμιά φορά και τα σχολικά) που γράφουν ότι, ναι, τελικά ο Χίτλερ και ο Στάλιν ήταν ακριβώς το ίδιο πράγμα, με άλλα λόγια τα άκρα ταυτίζονται. Όχι! Πρέπει να αντισταθούμε σε αυτά τα ψέματα. Διότι πάνω στον τοίχο του Σιχουμπούτο στο Φρίντομ Παρκ της Πρετόρια ο επισκέπτης μπορεί να διαβάσει περισσότερα από 2.000 ονόματα Κουβανών που έδωσαν τη ζωή τους για την Αφρική. Ο Φιντέλ το είπε μια μέρα: Η Κούβα δεν θα φέρει από την Αφρική παρά μόνο τα πτώματά τους. Οι μεταθανάτιες νίκες τους; Αυτές είναι οι νίκες όλων των Αφρικανών: η υποχώρηση των νοτιοαφρικανικών δυνάμεων κατοχής και η διατήρηση της ανεξαρτησίας της Ανγκόλα, η αυτοδιάθεση της Ναμίμπια, η οριστική καταστροφή του καθεστώτος του απαρτχάιντ στη Νότιο Αφρική, χάρη στην υποστήριξη που δόθηκε στις μάχες από τον νοτιοαφρικανικό λαό.

Δεν είναι, λοιπόν, ούτε υπερβολικό ούτε αντιφατικό να πούμε ότι υπήρχαν αξίες που έδωσαν νόημα στις διεθνιστικές κουβανικές αποστολές: αξίες ανθρωπιστικές, που βρίσκονται στον αντίποδα του κυνισμού. Αξίες που είναι τα ιδεώδη του δικού μας διεθνισμού. Υπάρχει καλύτερο παράδειγμα της αδιαχώριστης σχέσης μεταξύ της ηθικής και της Κουβανικής Επανάστασης από τις διεθνιστικές αποστολές υγείας; Φυσιολογικό, θα πούμε χαμογελώντας: η «Κούβα» δεν ήταν η ρωμαϊκή θεότηταπροστάτιδα των νεογέννητων παιδιών; Δείτε την σελίδα 447 του λατινογαλλικού Λεξικού του Gaffiot (1934)…

Και μερικοί αριθμοί. Η Κούβα έχει παρουσία περίπου 50.000 επαγγελματιών υγείας σε 66 χώρες. Η πλειονότητα των γιατρών, που είναι γυναίκες κατά τα δύο τρίτα, συχνά εξασκούν το λειτούργημα σε απερίγραπτα δύσκολες συνθήκες: στα δάση της Γουατεμάλας, στα χωριά της Ερυθραίας, στα βουνά του Πακιστάν. Βρίσκονται ακριβώς εκεί που δεν υπάρχει, εκεί που δεν υπήρξε ποτέ η ελάχιστη ιατρική παρουσία.

Σήμερα, σε ολόκληρο τον κόσμο βρίσκονται σε αποστολή περισσότεροι γιατροί από την Κούβα παρά από την ομάδα των επτά πλουσιότερων χωρών του πλανήτη. Οι G7 έχουν αύξηση των κερδών των εσωτερικών προϊόντων κατά 36.000 δισ. δολάρια. Και η Κούβα; Ας πούμε ίσως 50, 60, 70 δισ. Περισσότεροι από 4.000 Κουβανοί γιατροί υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Αφρική σε 32 χώρες. Συμπεριλαμβάνονται, όπως γνωρίζουμε, σε αυτούς που επηρεάζονται περισσότερο από την επιδημία του έμπολα, στη Σιέρα Λεόνε, στη Λιβερία, στη Γουινέα… Αλλά γνωρίζατε ότι από το 2014 περισσότεροι από 15.000 επαγγελματίες υγείας μεταφέρθηκαν εθελοντικά από την Κούβα στη Δυτική Αφρική για να πολεμήσουν τον έμπολα;

Τα αποτελέσματα αυτής της διεθνιστικής αλληλεγγύης της Κούβας μέσα σε μισό αιώνα: 595.000 ιατρικές αποστολές σε 158 χώρες, 325.000 εργαζόμενοι στην υγεία κινητοποιήθηκαν, 2,2 εκατομμύρια βοηθούμενες γεννήσεις, 12 εκατομμύρια παιδιά εμβολιασμένα, περίπου τόσος αριθμός χειρουργείων που πραγματοποιήθηκαν, 1,2 δισεκατομμύρια ιατρικές συμβουλές δόθηκαν… Φανταζόμαστε ότι έτσι σώθηκαν κάποιες ζωές. Γιατί μόνο στην περίπτωση της Βενεζουέλας και της κουβανικής αποστολής Barrio Adentro («μέσα στις γειτονιές»), στην οποία συμμετέχουν πλέον 30.000 Κουβανοί, μια εκτίμηση ανεβάζει τον συνολικό αριθμό των ζωών που σώθηκαν από το 2014, σε πάνω από 1,7 εκατομμύρια άτομα.

Και επιπλέον: 40.000 αλλοδαποί νέοι αποφοίτησαν από κουβανικές ιατρικές σχολές από το 1961 και έπειτα, προερχόμενοι από 45 διαφορετικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων και των ΗΠΑ. Και όλα αυτά εντελώς δωρεάν – και (χρειάζεται να το θυμηθούμε;) υπό το καθεστώς εμπάργκο που επιβλήθηκε μονομερώς από τις ΗΠΑ.

Πού είναι το καλό και πού είναι το κακό; Η δημοκρατία και η δικτατορία; Όλοι αυτοί οι αριθμοί δεν έχουν να πουν τίποτα για τον ανθρωπισμό; Για τα δικαιώματα του ανθρώπου; Αυτά τα τελευταία θα ήταν ένα από τα πολλά χαρακτηριστικά στοιχεία των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, ανεξάρτητα από το ό,τι πράττουν, ανεξάρτητα από αυτά που κάνουν στον κόσμο;

Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε στη Λατινοαμερικάνικη Ιατρική Σχολή της Αβάνας, στην επιχείρηση Milagro (Θαύμα), ή στις τελευταίες κουβανικές ιατρικές ταξιαρχίες που πήγαν στην ΠαπούαΝέα Γουινέα, ή ακόμα και στο Κατάρ.

Το επαναλαμβάνουμε: αυτό που καθορίζει αυτές τις αποστολές είναι ηθικές αξίες. Διότι δεν χρειάζεται παρά να προκύψει ομοφωνία σε αυτό τον λαό, ο οποίος εδώ και πολύ καιρό και για περισσότερο χρόνο από οποιονδήποτε άλλο έχει δείξει την υποστήριξή του σε αυτούς που διευθύνουν την επανάσταση και τη συνοχή της με το στόχο του κομμουνισμού, ώστε να επιλέξει την αποστολή ιατρικών ομάδων, ακόμα και σε χώρες των οποίων οι κυβερνήσεις προσπαθούν να καταστρέψουν την Κουβανική Επανάσταση. Μέχρι τη διαμόρφωση νέων δυναμικών από την επαναστατική διαδικασία στην Καραϊβική και τη Λατινική Αμερική –στη Βενεζουέλα του Χούγκο Τσάβεζ Φρίας (Hugo Chávez Frías) το 1998– η Κούβα έστελνε ταξιαρχίες γιατρών και νοσοκόμων στις χώρες τις Κεντρικής Αμερικής που είχαν υποφέρει από τους στρατιωτικούς. Συνεχίζει να τους στέλνει ακόμα και σήμερα, παρά τη δραματική ανασφάλεια που επικρατεί ακόμα εκεί.

Χρειάζονται αξίες, πολλές αξίες, για να δεχτείς και να φροντίσεις παιδιά μολυσμένα από την πυρηνική καταστροφή του Τσέρνομπιλ το 1986 και να κρατήσεις σταθερά αυτές τις αξίες, ώστε να συνεχίσεις να δέχεσαι και να φροντίζεις κι άλλα (20.000 συνολικά) όταν, μετά την πτώση της ΕΣΣΔ η ουκρανική κυβέρνηση ήδη ήταν επικριτική απέναντι στην Κούβα. Ήταν αυτή η επικριτική στάση λάθος των άρρωστων παιδιών της Ουκρανίας; Ήταν δικό τους λάθος αν το φρόνημα των επικεφαλής της χώρας είχε σαπίσει; Η Κούβα, χωρίς τον παραμικρό δισταγμό, συνέχισε να φροντίζει τα άρρωστα παιδιά της Ουκρανίας.

Και τι να πούμε για τις κουβανικές ιατρικές αποστολές στην Αϊτή, πριν και μετά τον σεισμό, όταν τόσες ΜΚΟ δεν μπορούσαν ούτε να περάσουν… ούτε όταν επανεμφανίστηκε η χολέρα;

Προφανώς και πρέπει να μιλήσουμε για τις ηθικές αξίες τις Κουβανικής Επανάστασης, όταν την βλέπουμε να στέλνει δωρεάν εμβόλια για τη μηνιγγίτιδα Β στην Βραζιλία της οποίας η κυβέρνηση (πριν την άνοδο στην εξουσία του Λούλα [Lula]), την ίδια ώρα που μαινόταν επιδημία μηνιγγίτιδας στα βορειοανατολικά της χώρας, πιεσμένη από την Ουάσιγκτον, ανακοίνωσε ότι δεν πρόκειται να εισάγει τα εμβόλια και κατήγγειλε τα υπογεγραμμένα συμβόλαια με την Κούβα.

Θα δώσουμε ένα τελευταίο παράδειγμα, επίσης βασισμένο στο κουβανικό εμβόλιο για την μηνιγγίτιδα Β. Αυτό ανακαλύφθηκε από την ομάδα της γιατρού Κάμπα (Campa) του Ινστιτούτου Finlay της Αβάνας το 1985. Για να αποδείξουν τη δραστικότητά του, αλλοδαποί, δηλαδή Βορειοαμερικάνοι, επιστήμονες παρακολούθησαν τα τεστ επιβεβαίωσης των αποτελεσμάτων. Μετά από μια καμπάνια εμβολιασμού του κουβανικού πληθυσμού το 1989, εκατομμύρια δόσεις χορηγήθηκαν στην Καραϊβική και τη Λατινική Αμερική (κυρίως στη Βραζιλία). Δεκαπέντε ακόμα χώρες, από τη Ρωσία ώς τη Νότια Κορέα το χρησιμοποίησαν στις επανεμφανίσεις της επιδημίας. Αυτό το εμβόλιο έλαβε το χρυσό μετάλλιο του International Property Organization το 1993, κάτι που σταμάτησε τις συκοφαντίες απέναντί του. Απέναντι στην επιθετικότητα των φαρμακευτικών πολυεθνικών έπρεπε να κατοχυρωθεί με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και να προωθηθεί από μεσάζοντες μιας άλλης χώρας. Μέσα σε δυο χρόνια, οι διαπραγματεύσεις με μια αγγλοαμερικάνικη εταιρεία εμποδίστηκαν από το Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο ήταν υπεύθυνο για τον έλεγχο της εφαρμογής του εμπάργκο. Η μεσολάβηση επιστημόνων από ολόκληρο τον κόσμο και η κινητοποίηση έντιμων Αμερικανών βουλευτών και πολιτών ήταν αναγκαία για να επιτραπεί η εισαγωγή του – και ήταν το πρώτο εμβόλιο που παράχθηκε σε χώρα του Νότου και διανεμήθηκε μετά σε χώρα του Βορρά. Αυτό έγινε επίσημα «για λόγους υγείας και θα βοηθούσε» τις ΗΠΑ, αλλά σταδιακά. Στο ενδιάμεσο, περίπου 500 άτομα στις ΗΠΑ, και κυρίως παιδιά, πέθαναν από μηνιγγίτιδα που προκλήθηκε από μηνιγγιόκοκκο τύπου Β.

Διαλέξτε στρατόπεδο, τώρα και για πάντα. Είναι ο ανθρωπισμός της επανάστασης απέναντι στον υποτιθέμενο ανθρωπισμό της αγοράς. Η σοσιαλιστική αδελφότητα απέναντι στην καπιταλιστική βαρβαρότητα. Ας δηλώσουμε δυνατά και ξεκάθαρα αυτή την επαναστατική ηθική. Κι ας δηλώσουμε επίσης ότι είναι η ηθική μιας επανάστασης που μέχρι και σήμερα συνεχίζει να αξιώνει, ως θεμέλιο της ιδεολογίας της, τον μαρξισμό-λενινισμό.

____________

http://tetradia-marxismou.gr/

Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΖΕΡΤΑΣ, (υπογράφτηκε σαν σήμερα το 1944) // (προπομπός για την συμφωνία της Βάρκιζας)

Δημήτρης Κ. Τζανακάκης

ΡΕΘΥΜΝΟ

Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΖΕΡΤΑΣ, (υπογράφτηκε σαν σήμερα το 1944) //

(προπομπός για την συμφωνία της Βάρκιζας)

Σαν σήμερα 1944 στην Καζέρτα της Ιταλίας υπογράφετε από εκπροσώπους του Στρατηγείου των Συμμαχικών Δυνάμεων της Μεσογείου, της κυβέρνησης της Μ. Βρετανίας, της ελληνικής κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας», του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, η ομώνυμη συμφωνία.

Ηταν κι αυτό ένα εγκληματικό λάθος που συνέβαλε στα μέγιστα στην ήττα του μεγαλειώδους εαμικού κινήματος. κάτι που το ΚΚΕ αργότερα το αναγνώρισε.

«Τα όσα συνέβησαν στην Καζέρτα είναι συνέχεια της διαρκούς υποχωρητικότητας της ηγεσίας της Αντίστασης που ξεκίνησε στο Λίβανο», μας λέει σε ένα αναλυτικό του κείμενο ο ιστορικός Γιώργος Μαργαρίτης, (1*) ενώ ο «Ριζοσπάστης» συμπληρώνει: «Στη Συμφωνία της Καζέρτα, όπως στην αντίστοιχη του Λιβάνου που προηγήθηκε, το ΚΚΕ συμμετείχε στο όνομα της "εθνικής ενότητας". Έτσι, δεν αξιοποιήθηκε το γεγονός ότι ο λαός ήταν ένοπλος, ενώ είχαν διαμορφωθεί φύτρα εξουσίας (λαϊκή αυτοδιοίκηση, δικαιοσύνη, παιδεία, κ.ά.), που θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε πυρήνες της επαναστατικής δράσης για την καθολική σύγκρουση, με στόχο την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας».

Από τα εννέα άρθρα της συμφωνίας της Βάρκιζας έμελλε να τηρηθεί μόνο ένα: το έκτο, αυτό που μιλούσε για τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, που ήταν και το «ζητούμενο» για τους Άγγλους, την αστική τάξη και τους μοναρχοφασίστες την εποχή εκείνη.

Πολύ πιο αναλυτικά για την συμφωνία της Καζέρτας μπορεί να διαβάσουμε σε ένα κείμενο που δημοσιεύτηκε στην ΚΟΜΕΠ (2*) και υπογράφει ο Νίκος Παπαγεωργάκης, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ. Απ' αυτό το άρθρο αντιφράφουμε:

Η συμφωνία της Καζέρτας ήταν στην ουσία ένας αρνητικός, ενδιάμεσος όμως σταθμός στην πορεία πρόσδεσης του λαϊκού κινήματος στις αστικές επιδιώξεις. Ηταν αποτέλεσμα των συνολικών συνεπειών της πολιτικής «συμφιλίωσης» με την αστική τάξη και τα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Ηταν συνέπεια της ένταξης του ΕΛΑΣ στο Στρατηγείο Μέσης Ανατολής και προπαντός συνέπεια της «Συμφωνίας του Λιβάνου». Ταυτόχρονα δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την κατοπινή «Συμφωνία της Βάρκιζας». (3*)

Η συμφωνία αυτή θεωρείται ο προπομπός της συμφωνίας της Βάρκιζας που έβαλε ταφόπλακα στο ΕΑΜίτικο_ΕΛΑΣίτικο κίνημα.

________
Στη φωτογραφία, Οι Στ. Σαράφης, Σκόμπυ και Ναπ. Ζέρβας στην Καζέρτα.

(1*) 26 Σεπτέμβρη 1944: Η Συμφωνία της Καζέρτας
http://www.902.gr/…/26-septemvri-1944-i-symfonia-tis-kazert…
(2*) Η «ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΖΕΡΤΑΣ»
http://www.komep.gr/2005-teyxos-5/h-symfonia-ths-kazertas
(3*) 12 Φλεβάρη 1945: Υπογράφεται η Συμφωνία της Βάρκιζας
http://vathikokkino.gr/archives/49838

Διαβάστε επίσης
> Ετσι ξεκίνησε ο εμφύλιος
http://tsak-giorgis.blogspot.gr/2009/10/blog-post_2480.html

«Καταδικάστε με, δεν έχει σημασία, η Ιστορία θα με δικαιώσει»

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

«Καταδικάστε με, δεν έχει σημασία,
η Ιστορία θα με δικαιώσει»!.

Με τούτες τις λέξεις έκλεινε την ιστορική του απολογία, στις 6 Οκτώβρη 1953 ενώπιον του δικαστηρίου του Σαντιάγκο, ο Φιντέλ Κάστρο, κατηγορούμενος για την επίθεση στους στρατώνες της Μονκάδα στις 26 του Ιούλη του ίδιου έτους. Η επίθεση εκείνη, 64 χρόνια πριν, σηματοδότησε την απαρχή της μαζικής εξέγερσης κατά της δικτατορίας του Φουλχένσιο Μπατίστα, που πέντε χρόνιο αργότερα, θα γκρεμίζονταν ολοκληρωτικά από τις επαναστατικές δυνάμεις.

Η επιχείρηση στους στρατώνες της Μονκάδα μπορεί να απέτυχε, καθώς ελάχιστοι από τους επαναστάτες της Μονκάδα κατάφεραν να επιζήσουν ενώ ο ίδιος ο Κάστρο συνελήφθη και καταδικάστηκε σε φυλάκιση. Ωστόσο ήταν αρκετή ώστε να ανάψει τη σπίθα για την προετοιμασία του ένοπλου αγώνα. Έπειτα από δύο χρόνια φυλάκισης ο Φιντέλ απελευθερώθηκε και αυτοεξορίστηκε στο Μεξικό όπου ξεκίνησε την οργάνωση της αντεπίθεσης ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς. Εκεί, μέσω του αδελφού του Ραούλ, συνάντησε για πρώτη φορά τον αργεντίνο γιατρό Ερνέστο Τσε Γκεβάρα που, λίγα χρόνια αργότερα, έμελλε να αναδειχθεί ως μια από τις πλέον εμβληματικές μορφές της κουβανικής Επανάστασης.

Ουσιαστικά η 26η Ιούλη- από την οποία πήρε το όνομα του το επαναστατικό «Κίνημα της 26ης Ιούλη» – σηματοδότησε τον προάγγελο του τριετούς ένοπλου επαναστατικού αγώνα (1956-1959) που οδήγησε στην απελευθέρωση της Κούβας από το αιματοβαμμένο καθεστώς του Μπατίστα και τους βορειοαμερικανούς ιμπεριαλιστές-πατρόνες του. Την 1η Γενάρη του 1959, έπειτα από τη μεγάλη νίκη στην Σάντα Κλάρα, οι επαναστάτες με επικεφαλής τον Φιντέλ έμπαιναν θριαμβευτικά στην Αβάνα. Ο δικτάτορας Μπατίστα είχε ήδη εγκαταλείψει τη χώρα και το καθεστώς είχε καταρρεύσει.

Σήμερα, 64 χρόνια από την επίθεση στη Μονκάδα και 58 χρόνια από το θρίαμβο της Επανάστασης, μπορούν να βγουν συμπεράσματα από τον αγώνα του μικρού αλλά ηρωϊκού λαού της Κούβας. Η Κούβα, παρ’ ότι ξεκίνησε από πολύ χαμηλό επίπεδο παραγωγικών δυνάμεων, κατάφερε με την στήριξη της ΕΣΣΔ και των άλλων σοσιαλιστικών χωρών να ξεπεράσει τεράστια εμπόδια, ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, τον οικονομικό, εμπορικό και χρηματοπιστωτικό ανηλεή πόλεμο του εγκληματικού εμπάργκο των ΗΠΑ. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, η σοσιαλιστική οικοδόμηση στην Κούβα απέδειξε την ανωτερότητά του σοσιαλιστικού συστήματος προσφέροντας κατακτήσεις- σε μια σειρά τομείς της κοινωνικής ζωής- που αποτελούν ακόμη και σήμερα άπιαστο όνειρο για τους εργαζόμενους στον καπιταλιστικό κόσμο.

Ο αγώνας της εργατικής τάξης της Κούβας για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο ανέδειξε ένα νέο σύστημα αξιών, όπως αυτή του διεθνισμού, της ανιδιοτελούς αλληλεγγύης και προσφοράς, όπλισε με δύναμη το διεθνές κίνημα αλληλεγγύης των λαών και αποδυνάμωσε τους ντόπιους και ξένους φορείς της αντεπανάστασης.

Στο δρόμο που κληρονόμησε από την Επανάσταση, προς την κατεύθυνση της εμβάθυνσης και ενίσχυσης των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής, κλείνοντας τ’ αυτιά του στις «σειρήνες» του ρεφορμισμού, ο κουβανικός λαός μπορεί και πρέπει να πορευτεί, έχοντας την αμέριστη αλληλεγγύη και στήριξη του εργατικού-λαϊκού κινήματος, των εργαζομένων, κάθε χώρας, απ’ άκρη σε άκρη της γης.

___________

https://atexnos.gr/fidel-katadikaste-me-moncada-26-iouliou/?utm_campaign=shareaholic&utm_medium=facebook&utm_source=socialnetwork

23-24 ΙΟΥΛΗ 1944: Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ

Δημήτρης Κ. Τζανακάκης

ΡΕΘΥΜΝΟ

23-24 ΙΟΥΛΗ 1944: Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ

(Άγνωστη μαρτυρία της ποιήτριας Σοφίας Μαυροειδή – Παπαδάκη | Δέκα ΕΠΟΝίτες μαχητές του ΕΛΑΣ κυκλωμένοι από τις δυνάμεις κατοχής στο σπιτάκι της οδού Μπιζανίου 10, έπεσαν ηρωικά μέχρι τον τελευταίο, μα δεν παραδόθηκαν. Στη μάχη της Καλλιθέας (23-24 Ιούλη 1944) γράφτηκε μια από τις ενδοξότερες σελίδες της Εθνικής Αντίστασης. Η πένα της Σοφίας Μαυροειδή – Παπαδάκη κατέγραψε και κράτησε για πάντα ζωντανές στη μνήμη τις τελευταίες στιγμές)

H μάχη της Καλλιθέας στις 24 Ιουλίου 1944 θεωρείται από τις πιο αιματηρές μάχες που έδωσε ο ΕΛΑΣ της Αθήνας.Έμεινε στην ιστορία της εθνικής αντίστασης για την ηρωική θυσία στην οδο Μπιζανίου.

Δέκα ΕΠΟΝ-ΕΛΑΣίτες από το λόχο Χαροκόπου με οπλισμό : 3 αυτόματα, 7 ντουφέκια, 10 χειροβομβίδες και λίγα πυρομαχικά. οχυρώθηκαν σε σπιτάκι της οδού Μπιζανίου 10, που ήταν και έδρα του φρουραρχείου. Και ύστερα από 5ωρη μάχη με ένα τάγμα σχεδόν από ταγματασφαλίτες του Μπουραντά και γερμανούς και αφού τους σώθηκαν τα πυροχαχικά αυτοκτονούν για να μην πέσουν στα νύχια των εχθρών.

Τα παλικάρια της θυσίας ήταν :

- Αλεξίου Θανάσης, 

- Ιωακειμίδης Γιάννης (17 ετών),

- Χατζηπουλημένος Σπύρος (17 ετών), 

- Γαλιάτσος Δημήτρης (19 ετών), 

- Βασιλειάδης Δημήτρης (19 ετών), 

- Παπαδόπουλος Ιορδάνης (20 ετών),

- Βιτσέντζος Στέλιος (20 ετών), 

- Γυμνόπουλος Γιώργος (21 ετών), 

- Μυριδινός Γαβριήλ (25 ετών), 

- Λιγνόπουλος Παύλος.

Οταν στις 23 Ιούλη του 1944 τα μηχανοκίνητα του ταγματασφαλίτη Μπουραντά με ισχυρές δυνάμεις Γερμανών και διοίκηση χιτλερικών αξ/κών, κύκλωσαν την Καλλιθέα, με σκοπό να διαλύσουν τα ένοπλα τμήματα του ΕΛΑΣ που δρούσαν στην περιοχή και να μαζέψουν εργάτες για τα εργοστάσια της χιτλερικής Γερμανίας, αντιμετωπίστηκαν με επιτυχία από τμήματα του 1ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, που ύστερα από πολύωρη μάχη τούς ανάγκασαν να φύγουν με σοβαρές απώλειες.

Την επομένη, 1.500 περίπου Γερμανοτσολιάδες ξαναγύρισαν και έζωσαν για δεύτερη φορά την Καλλιθέα. 

Σήμανε αμέσως συναγερμός.

Το "χωνί" κάλεσε το λαό σε συναγερμό. 

Τμήματα του ΕΛΑΣ από Δουργούτι, Σφαγεία, Πετράλωνα, Παγκράτι, Ν. Σμύρνη ακόμη και από την Κοκκινιά έφτασαν για ενισχύσεις. 

Δέκα ΕΠΟΝ-ΕΛΑΣίτες από το λόχο Χαροκόπου οχυρώθηκαν σε σπιτάκι της οδού Μπιζανίου 10, που ήταν και έδρα του φρουραρχείου. Ομαδάρχης ο 19χρονος Δ. Βασιλειάδης.

Ο οπλισμός τους: 3 αυτόματα, 7 ντουφέκια, 10 χειροβομβίδες και λίγα πυρομαχικά.

Η μάχη σε λίγο άναψε για τα καλά, όλος ο λαός στο πόδι. 

Κλείνουν τα μαγαζιά και οι τροχιοδρομικοί κατεβαίνουν σε απεργία, που σε λίγο μετατρέπεται σε γενική. 

Τα τμήματα του ΕΛΑΣ καθηλώνουν τους Γερμανοτσολιάδες, το σπιτάκι που είναι οχυρωμένα τα δέκα παλικάρια δέχεται από τις γύρω ταράτσες με ακροβολισμένους τους "Μπουραντάδες", καταιγισμό πυρών, που όμως αποκρούονται.

Μέσα στο σπιτάκι υπάρχει μια μάνα με τα δυο παιδιά της, θέλουν να τα σώσουν. Ενας από τους ΕΛΑΣίτες βγαίνει με σημαία άσπρη και φυγαδεύει τους ενοίκους του σπιτιού. Ομως μια σφαίρα τον ρίχνει κάτω νεκρό.

Πέντε ώρες κράτησε η πολιορκία. Οταν πια καταλαβαίνουν οι ηρωικοί ΕΠΟΝίτες μαχητές ότι δεν έχουν σωτηρία, αυτοκτονούν για να μην πέσουν στα νύχια των εχθρών, περνώντας έτσι στην ΑΘΑΝΑΣΙΑ.

Το σπιτάκι - κάστρο της οδού Μπιζανίου έπεσε, μα οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν για να τελειώσουν με τη νίκη των τμημάτων του ΕΛΑΣ, νίκη που στάθηκε αποφασιστική στη ματαίωση των σχεδίων του εχθρού στην επιστράτευση που σχεδίαζε.

Στη μάχη της Καλλιθέας συμμετέχει από τη θέση του β΄ καπετάνιου του 2ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ ο Ορέστης Μακρής (Γιάννης).

Στο βιβλίο του Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας αναφέρεται με λεπτομέρειες στη μάχη της Καλλιθέας και καταθέτει μεταξύ άλλων και μια ενδιαφέρουσα προσωπική μαρτυρία για τον επικεφαλής των ταγμάτων ασφαλείας συνταγματάρχη Ιωάννη Πλυτζανόπουλο, υπεύθυνο για τη δολοφονία εκατοντάδων πατριωτών, με πρωταγωνιστικό ρόλο στο Μπλόκο της Κοκκινιάς και άλλα μπλόκα στις ηρωικές συνοικίες της Αθήνας.

Ο συνταγματάρχης Ιωάννης Πλυτζανόπουλος, διοικητής του «1ου Συντάγματος Ευζώνων Αθηνών» (επίσημη ονομασία των Γερμανοτσολιάδων), όταν τον συναντά ο συγγραφέας του βιβλίου βρίσκεται «φυλακισμένος» και περιμένει τη «δίκη» του μαζί με άλλους δοσίλογους.

Τον Μάρτη του 1947 το Γ΄ Δικαστήριο δωσιλόγων θα τον αθωώσει μαζί με άλλους προδότες και εγκληματίες και στη συνέχεια θα προαχθεί για τις υπηρεσίες του σε υποστράτηγο του κυβερνητικού στρατού. Θα τιμηθεί και επί χούντας που, εκτός των άλλων τιμών… θα διορίσει και τον ανιψιό του Νίκο δήμαρχο στην Κοκκινιά!

Χαρακτηριστικά είναι επίσης και τα όσα αναφέρει στον συγγραφέα για τη μάχη της Καλλιθέας ο αστυνόμος Χρύσανθος Μπεκιάρης, δεξί χέρι του Μπουραντά, που… κατηγορεί με αγανάκτηση όσους του έδιναν εντολές να βασανίζει και να δολοφονεί έλληνες πατριώτες…

Tο σχετικό απόσπασμα από το βιβλίο του καπετάν Γιάννη – Ορέστη Μακρή.

ΠΛΥΤΖΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΜΠΕΚΙΑΡΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΟΥΝ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ

Μου δόθηκε η ευκαιρία μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, στα μέσα του 1946, ν’ ακούσω από «πρώτο χέρι» την αφήγηση της μεγάλης μάχης της Καλλιθέας από το συνταγματάρχη Πλυτζανόπουλο. Και πολύ αργότερα από τον αστυνόμο Χρύσανθο Μπεκιάρη, που ήταν το δεξί χέρι του Μπουραντά.

Το καλοκαίρι του 1946 οι μεταδεκεμβριανές κυβερνήσεις με συνέλαβαν για συμμετοχή μου στην οργάνωσή μας μέσα στο στρατό. Με παρέπεμψαν στο στρατοδικείο για παράβαση του νόμου 375 «περί κατασκοπείας».

Ύστερα από ένα μήνα «ανακρίσεις» και βασανιστήρια στα υπόγεια μιας «βίλας» στην Εκάλη, με μετέφεραν μαζί με 15 άλλους συντρόφους, (τον Τάσο Ρασιά, τον Κούρναβο, τον υπολοχαγό Αριστείδη Παπαδόπουλο, το λαχαγό Ευάγγελο Μονιάκη, το Νίκο Καστρινή, τον Πανταζή, το Γιάννη Μαυρομάτη, το Γαβρίλο Μανιά, το Μπαρτζάκα και άλλους) στις φυλακές του Σταδίου (αποδυτήρια).

Εκεί κρατούσαν σαν υπόδικους όλους τους «έλληνες» γερμανοκατάσκοπους της Μέσης Ανατολής, περίπου 50. Ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν κι ο αρχηγός της γερμανικής κατασκοπείας Μέσης Ανατολής γερμανός Ζάιτς, ο «συνταγματάρχης» Πλυτζανόπουλος, ο βασανιστής της «Ειδικής Ασφάλειας» ανθυπομοίραρχος Παπαγρηγοράκης, οι βασανιστές χωροφύλακες Κουρεμπανάς και Γραφάκος και 10 ακόμα υπαξιωματικοί – βασανιστές γερμανοτσολιάδες.

Ο δικός μας ερχομός στις φυλακές δεν άρεσε καθόλου στον Πλυτζανόπουλο, γιατί μέχρι τότε είχε μετατρέψει το δωμάτιο που τον κρατούσαν σε «γκαρσονιέρα», όπου δεχόταν καθημερινά μια στρουμπουλή νεαρή κοπέλα. Όταν το βράδυ έκλειναν τα κελιά μας, αυτός έφευγε ελεύθερος για το σπίτι του και γύριζε πάλι το πρωί!

Γι’ αυτό έβαλε σαν σκοπό του να μας διώξει κι άρχισε τις προκλήσεις με τους δικούς του, προσπαθώντας να παρασύρει ενάντιά μας και τους γερμανοκατάσκοπους. Σε μια τέτοια απόπειρα να μας λιανίσουν στο ξύλο, για να μας πάρουν με τα φορεία, όταν ο Πλυτζανόπουλος είδε απ’ τα σκαλιά, ότι θα τα βρουν σκούρα οι παλικαράδες του, άρχισε να φωνάζει:

«Σταματήστε ρέεε! Παπαγρηγοράκη πάρε τους δικούς σου και γρήγορα μέσα στα κελιά σας. Δεν είσαστε, ρε, άξιοι να τα βάλετε με τα κομμούνια. Αν δεν είχαν το «μίασμα» του κομμουνισμού, θα γινόμουν εγώ αρχηγός τους, γιατί είναι πραγματικά παλικάρια…»

Τότε του φωνάζω κι εγώ: «Ναι, αλλά δε μας ρώτησες εμάς αν θα σε δεχόμαστε για αρχηγό μας.»

Από τότε δε μας ξαναπροκάλεσαν. Αντίθετα ο Πλυτζανόπουλος γινόταν «λαλίστατος» και διηγόταν στο προαύλιο τα «κατορθώματά» του. Σε μια τέτοια «ρητορική του ευφορία» έλεγε, ανάμεσα σε βωμολοχίες, στρίβοντας συνέχεια το τσιγγελωτό μουστάκι του με τη βαριά του φωνή, στους ακροατές του (τον επικεφαλής της φρουράς ανθυπομοίραρχο και δυο – τρεις ύποπτους επισκέπτες του) για τη μάχη της Καλλιθέας:

«… Με κάλεσε ο πούσ… ο Ράλλης (εννοούσε τον κούισλιγκ πρωθυπουργό) στο γραφείο του. Ήταν εκεί και ο γερμανός στρατηγός των ΕΣ-ΕΣ και μου λέει: θέλουμε 100.000 εργάτες για τη Γερμανία. Πρέπει να τους μαζέψεις σ’ ένα μήνα. Είσαι ελεύθερος να ενεργήσεις όπως θέλεις. Σκότωσε, κρέμασε, κάψε όσους νομίζεις, θα σε ενισχύουν και μονάδες των ΕΣ-ΕΣ, αρκεί να φέρεις τους 100.000 που θέλουν οι γερμανοί. Τώρα ο πούσ… τα γυρίζει και λέει ότι ενεργούσε βάσει εντολών του αγγλικού στρατηγείου και ρίχνει τα βάρη σε μένα για το αίμα που χύθηκε. Βγάζει την ουρά του και λέει πως τα έκανα όλα με δική μου πρωτοβουλία. Μόλις πήρα τη διαταγή, σχηματίζω ένα κοινό επιτελείο, με τον Μπουραντά, το Γρίβα, τον Γκίνο κι έναν ταγματάρχη γερμανό. Είχαμε στη διάθεσή μας περίπου 1200 άνδρες. Την πρώτη μέρα θα ξεκαθαρίζαμε τις ανατολικές συνοικίες (23.7.44), που γειτόνευαν με τη λεωφόρο Συγγρού, για να μπορούμε να πραγματοποιήσουμε ανενόχλητοι κυκλωτικό ελιγμό απ’ τη γέφυρα του Κουκακιού προς την οδό Δήμητρας, να καταλάβουμε το αμαξοστάσιο και να μπλοκάρουμε όλους τους ελασίτες της Καλλιθέας. Αλλά οι πούσ… τα κομμούνια, ενώ φτάσαμε ως την οδό Αρτάκης μας ξέφευγαν, μόλις τους πλησιάζαμε μας έριχναν και φεύγανε. Δε μπορέσαμε να πιάσουμε ούτε έναν.

Έκανε κι ο Μπουραντάς μια ψευτοεπίθεση το απόγευμα στην Καλλιθέα, για να τους ξεγελάσουμε και να τους πιάσουμε στον ύπνο.

Μετά τα μεσάνυχτα συγκεντρώσαμε όλες μας τις δυνάμεις στο Κουκάκι και τις χωρίσαμε σε τρία σώματα. Το 1ο με το Γυίβα και τους 200 χίτες του, θα έπιαναν όλες τις γέφυρες του ηλεκτρικού, απ’ το θησείο ως την Καλλιθέα, για να μη μπορούν τα κομμούνια να φύγουν από κει. Το 2ο με τους μπουραντάδες, τους χωροφύλακες και τους ευζώνους, γύρω στους 700, θα έδιναν το κύριο χτύπημα απ’ τα Παλαιά Σφαγεία και Χαροκόπου. Και, τέλος το 3ο με 300 ευζώνους θα ξεκινούσαν απ’ τη γέφυρα του Κουκακιού προς τη λεωφόρο Συγγρού να μπλοκάρουν τα κομμούνια στην οδό Δήμητρας. Έτσι θα τους κυκλώναμε και θα τους πιάναμε όλους. Ύστερα με την άνεσή μας θα μαζεύαμε 10 και 20 χιλιάδες εργάτες για το Ράλλη και τους γερμανούς. Είχαμε κι ένα λόχο από γερμανούς με πολυβόλα και όλμους, για να τους ρίξουμε, όπου βρίσκαμε αντίσταση. Φαίνεται όμως πως οι πούσ… είχαν πληροφορηθεί το σχέδιό μας και μας περίμεναν. Χρειάστηκα τρεις ώρες για να τους εκτοπίσω από το λόφο Σικελίας και την ΕΛβΙΕΛΑ, κι όταν τους διώξαμε χάσαμε πολύ χρόνο στην οδό Μπιζανίου. Εκεί κολλήσαμε. Ήταν 10 παιδαρέλια και πολεμούσαν σα λύκοι.

Mου στέλνανε απανωτές αναφορές οι αξιωματικοί μου, ότι έχουν κυκλώσει ένα τάγμα ελασιτών. Τέτοιοι μαλάκ… δες ήταν. Τους έστειλα και μια διμοιρία γερμανών με δύο όλμους. Με τις βλακείες τους έχασα πολύτιμο χρόνο πιστεύοντας πως είχα κυκλώσει τις κύριες δυνάμεις τους.

Όταν είδα το απόγευμα με τα μάτια μου πως ήταν μονάχα 10, έχεσα πατόκορφα τους αξιωματικούς που μου έστελναν τις κωλοαναφορές τους.

Δίνω αμέσως διαταγή για γενική επίθεση μ’ όλες μας τις δυνάμεις να καταλάβουμε το αμαξοστάσιο της Καλλιθέας.

Τελικά φτάσαμε εκεί γύρω στις 6 το απόγευμα. Τα κομμούνια μας χτυπούσαν απ’ όλες τις ταράτσες, παράθυρα, χωρίς να τους βλέπουμε. Δεχόμαστε πυρά κι απ’ τη λεωφόρο Συγγρού, όπου είχαν φτάσει οι ελασίτες απ’ τις συνοικίες του Νέου Κόσμου και της Νέας Σμύρνης. Όταν φτάσαμε στο αμαξοστάσιο και την οδό Δήμητρας, οι κομμουνιστές είχαν εξαφανιστεί. Αλλά και μεις είμαστε κατάκοποι. Όλοι οι άνδρες είχαν φύγει από την Καλλιθέα. Πιάσαμε μοναχά καμιά εκατοσταριά ύποπτους. Είχαμε σκοτώσει και καμιά 50ριά ελασίτες, αλλά χάσαμε και μεις άλλους τόσους. Εμείς δίναμε το αίμα μας κι ο πούσ… ο Ράλλης με τους εγγλέζους τα γυρίζουν σήμερα κι αντί να με γεμίσουν παράσημα που έσωσα την Ελλάδα, με κλείσαν στη φυλακή…».

Αυτά έλεγε ο Πλυτζανόπουλος πίνοντας το καφεδάκι του στο προαύλιο της φυλακής. Και τώρα ας δούμε τι έλεγε ο αστυνόμος Χρύσανθος Μπεκιάρης, του μηχανοκίνητου του Μπουραντά, όταν πια είχε πάρει τη σύνταξή του, σε καφενείο του τέρματος Αμπελοκήπων. Μετανιωμένος και γεμάτος αγανάκτηση γι’ αυτούς που τον έβαλαν να χτυπάει και να βασανίζει τους έλληνες πατριώτες και που όταν πια δε τον χρειάζονταν τον πέταξαν σαν άχρηστο σκουπίδι στην άκρη, μια και ο Μπουραντάς δεν τον χώνευε και τον κατηγορούσε συνεχώς, γιατί τον θεωρούσε αντίζηλό του στη θέση του αρχηγού του μηχανοκίνητου.

Ο Μπεκιάρης ήταν κουμπάρος ενός παιδικού μου φίλου στους Αμπελόκηπους, του Μήτσου Τράπαλη. Ένα βράδυ που περνούσα απ’ το καφενείο, με φώναξε ο Τράπαλης και με σύστησε στο Μπεκιάρη. Αυτός απάντησε αμέσως πως με ήξερε και πως από την κατοχή είχε τις πληροφορίες του πως ήμουν στέλεχος του ΕΛΑΣ και πως πολέμησα εναντίον τους στην Καλλιθέα.

Και συνέχισε: «Αν μ’ άκουγε τότε ο Πλυτζανόπουλος, θα σας πιάναμε όλους. Του είχα προτείνει να κατέβουμε απ’ τα ξημερώματα, με τ’ αυτοκίνητά μας στον Ιππόδρομο και να σας χτυπήσουμε απ’ τις Τζιτζιφιές και την Αγία Ελεούσα. Έτσι θα σας συνθλίβαμε σαν τις συμπληγάδες πέτρες και δεν θα μας ξεφεύγατε…»

Θυμάμαι του απάντησα. «Πριν μας συνθλίψετε, πάλι Θα σας ξεφεύγαμε. Δε μπορούσατε να μας νικήσετε γιατί μας βοηθούσε ολόκληρος ο λαός της Αθήνας κι όταν έπρεπε μας έκρυβε και δε μας βρίσκατε».

>|<

Ακολουθεί Κείμενο – μαρτυρία της ποιήτριας της Εθνικής Αντίστασης Σοφίας Μαυροειδή – Παπαδάκη, της φλογερής ΕΠΟΝίτισσας –τότε, με το ψευδώνυμο Κλειώ–, από το περιοδικό της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ «Εθνική Αντίσταση».Η Σοφία Μαυροειδή – Παπαδάκη πήρε μέρος ενεργά στην Αντίσταση και πολλά ποιήματά της έγιναν τραγούδι στα χείλη του λαού μας. Μεταξύ άλλων είχε σημαντική συμβολή στον πολιτιστικό-μορφωτικό τομέα της ΕΠΟΝ και το σπίτι της στην οδό Ηρακλέους στην Καλλιθέα (εκεί όπου έγραψε και τον ύμνο του ΕΛΑΣ) ήταν ανοιχτό σε κάθε αδούλωτη ψυχή που μαχόταν για τη λευτεριά.

***

«Και στα σκολειά θα φουρτουνιάζουν των παιδιών τα στήθη σαν αρχινά ο δάσκαλος: Της Καλλιθέας η μάχη…».

Της Καλλιθέας τη μάχη! Αν τύχει νάναι απ’ τη γενιά μας ο δάσκαλος, ίσως, να μπορέσει να τη διηγηθεί με τη ζωντάνια που πρέπει. Γιατί η Ιστορία δε γράφεται με την πένα. Τη γράφει το αίμα, η αυτοθυσία και μόνο όσοι τη ζήσαν μπορούνε να την εξιστορήσουν. Αργότερα, σα θ’ αναδιφά τα χαρτιά ο ιστορικός, η μνήμη θα ’χει, πια, χάσει τη θέρμη της. Γι’ αυτό τώρα, ναι τώρα, πρέπει να γράφουμε τις ιστορίες. Για να κρατήσουν τη φλόγα που τις έχει γεννήσει. Εμείς που τα ζήσαμε τα ηρωικά τούτα χρόνια έχουμε κάποιο ιερό χρέος γι’ αυτό.

Δευτέρα ξημέρωμα. 24 Ιουλίου. Η Καλλιθέα είναι ανάστατη. Ξυπνημένοι μέσ’ στα χαράματα απ’ το ξαφνικό ξέσπασμα της μάχης, στριφογυρίζουμε μέσα στα σπίτια. Κάπου κάπου, ανάμεσα από τους όλμους και τις χειροβομβίδες ακούγεται απειλητική η φωνή των τσολιάδων.

«- Τους άτιμους! Μας φάγανε τον Κατσίδη! Πάει κι’ ο Μήτσος κι’ ο Γιάννης…

– Αντέχει μωρέ, ακόμη το σπίτι;

– Αντέχει, λέει! Φρούριο γίνηκε το καταραμένο! Πέντε ώρες τώρα χτυπιέται αλύπητα και δεν παραδίνεται. Στρωμένοι είναι οι δρόμοι από τσολιάδες και χωροφυλάκους. Ακούς δέκα παλιόπαιδα να μας ρεζιλέψουν έτσι.

– Μα σάμπως είναι μόνο το σπίτι; Σε κάθε γωνιά κι ένα μετερίζι… Έχουνε έρθει φαίνεται ελασίτες κι από το Βύρωνα κι’ από τα Σφαγεία…»

Ύστερα πάλι σιγή.

Η μάχη έχει απ’ ώρα κοπάσει. Οι δρόμοι ξαναγεμίζουν σιγά σιγά κόσμο. Κι’ όλοι τρέχουν για την οδό Μπιζανίου. Μια είδηση μεταδίδεται από στόμα σε στόμα. «Αυτοκτόνησαν, μα δεν παραδόθηκαν! Πάμε να το διαπιστώσουμε πως εδώ στη μικρή Καλλιθέα μας γίνηκε αυτό το μεγάλο πράμα. Δεν ξέρουμε ακόμη αν φύγαν οι γκεσταπίτες κι’ οι Γερμανοί. Μα δε φοβούμαστε πια. Η ψυχή μας φούντωσε από τη φλόγα των δέκα παλληκαριών.

Προσκύνημα έχει γίνει το σπίτι. Όλη η Καλλιθέα μαζεύτηκε κει. Συντρίμμια οι πόρτες και τα παράθυρα. Κόσκινο απ’ τις σφαίρες οι τοίχοι.

Τα ηρωικά κορμιά τάχουν σηκώσει. Μα το πάτωμα είναι πλημμυρισμένο από αίμα. Ένα προδοτικό δάχτυλο χάραξε μ’ αυτό αγκυλωτούς σταυρούς γύρω στους τοίχους.

Κανείς δεν μιλεί στην αρχή. Μα λίγο λίγο η αγανάκτηση, ο θαυμασμός, η κατάπληξη γίνονται λόγια. Οι γειτόνοι που παρακολούθησαν πίσω απ’ τις γρίλιες τη γίγαντα-μάχη δεν έχουν σταματημό. Μια λεπτομέρεια ο ένας, ένα όνομα ο άλλος, ο τρίτος κάποια συμπλήρωση. Κι’ η ιστορία φωτίζεται λίγο λίγο.

Να η ιστορία.

«Μια δεκαπενταριά επαναστάτες κοιμόντουσαν κείνο το βράδυ στον κήπο ενός σχολειού δίπλα. Άξαφνα ο σκοπός σάλπισε κίνδυνο. Το στέκι είχε κυκλωθεί. Τα παιδιά πολέμησαν λιονταρίσια. Μερικά ξέφυγαν. Δυο πιαστήκαν και τουφεκίστηκαν κει στον τόπο. Δέκα πρόφτασαν και μπήκαν σ’ αυτό το σπίτι. Δυο χήρες και τρία παιδιά που το κατοικούσαν απόμειναν άφωνες απ’ το φόβο. Πέντε ώρες πολέμησαν δίχως ανάσα τα παλληκάρια. Άπαρτο κάστρο γίνηκε το σπίτι. Όλμοι, πολυβόλα, χειροβομβίδες χτυπούσαν αλύπητα από τις γύρω ταράτσες. Βροχή τα βλήματα γκρέμιζαν τους τοίχους. Οι γκεσταπίτες και οι λογής προδότες που τόχαν κυκλώσει σωριάζονταν όλο και περισσότεροι γύρω του. Και πήραν τα τηλέφωνα και κάλεσαν τους συμμάχους τους.

– Βοήθεια, χάνουμε τη μάχη.

Κι’ οι Γερμανοί κατεβήκαν.

– Παραδοθήτε, φώναζαν τότε στους δέκα λεβέντες. Ελπίδα δεν έχετε.

Κατεβαίνουν οι Γερμανοί.

Μα τα παλληκάρια απάντησαν όλα με μια βοή.

– Ο Ε-ΛΑΣ ΔΕΝ ΠΑ-ΡΑ-ΔΙ-ΔΕ-ΤΑΙ ΠΟ-ΤΕ. ‘Ετσι, αργά, συλλαβιστά, δυο και τρεις φορές.

Φρύαξαν οι προδότες κι οι Γερμανοί πούχαν κατεβεί σε βοήθειά τους. Η μάχη φούντωσε. Τα κουφώματα πέφταν συντρίμμια, τράνταζε ο κόσμος. Μα το πολυβόλο μέσα από το παράθυρο θέριζε ακατάπαυτα. Άξαφνα φάνηκε μια πετσέτα σ’ ένα κοντάρι.

– Λευκή σημαία, φώναξαν με χαρά οι προδότες.

Παύσατε πύρ! θα παραδοθούν.

– Έχουμε δω δυο γυναίκες και τρία παιδιά. Πάρτε τους έξω. Θα πεθάνουν απ’ την τρομάρα. Και βγήκε η εκβιαστική απόφαση:

– Μόνο αν μας τους παραδώσει ένας από σας θα σωθούν. Αλλιώς θα πεθάνουν μαζί σας.

Τα παλληκάρια δέχτηκαν τη θυσία. Άλλο δε γινόταν. Ένας θάπρεπε να παραδοθεί.

Σ’ ένα λεπτό η θυσία είχε γίνει. Οι γυναίκες και τα παιδιά σώθηκαν κι’ ο ηρωικός Επονίτης τουφεκίστηκε κει, στον τόπο, ύστερα απ την επίμονη άρνησή του να μαρτυρήσει.

– Δεν μπορούσα να πιστέψω τ’ αυτιά μου, έλεγε ο δάσκαλος που καθόταν αντίκρυ. «Ναι ή όχι», του φώναζαν. «Όχι!», είπε, κοιτάζοντάς τους κατάματα.

Και τον σκότωσαν κει στον τόπο.

Κείνη τη στιγμή, συμπλήρωσε άλλος γείτονας, ακούστηκαν απ’ το σπίτι τραγούδια. Τα παιδιά μ’ όλη τη δύναμη και τη φλόγα της ψυχής τους ψάλλαν τον Εθνικό Ύμνο. ‘Ύστερα ακούστηκαν μερικοί πυροβολισμοί… Τίποτε άλλο… Το σπίτι βυθίστηκε στη σιγή.

– Ετοιμάζουν έξοδο, φώναζαν οι πολιορκητές και ζητούσαν να βάλουν φωτιά στο σπίτι. Μια ομάδα σίμωσε λίγο – λίγο, δειλά κι’ είδε τα παλληκάρια να πλένε στο αίμα τους. Τις ύστερες σφαίρες τις φύλαξαν για τον εαυτό τους.

Βράδυ της ίδιας μέρας. Νύχτωσε πια, ένα καντηλάκι φέγγει στο περβάζι του παραθύρου. Στεφάνια παντού, ορθά στην ταράτσα, κρεμασμένα στους τοίχους. Ταινίες, ταμπέλες, χαρτιά! Μια γρηούλα τριγυρίζει κλαίοντας. Τα παιδιά ψαχουλεύουν τα χαρτιά και διαβάζουν. Οι οργανώσεις πάνε κι’ έρχονται και φέρνουν αφιερώματα. Οι ελασίτες ψάχνουν τους τοίχους να βρούνε λίγο χώρο ανάμεσα στις τρύπες να γράψουν δυο λόγια: «Κάστρο δεν ήταν, μα άντεξε σαν κάστρο». «Διαβάτη πες στους Έλληνες πως πέσαμε για την πατρίδα». Ο κόσμος περνά και ρίχνει λουλούδια πάνω στα πηγμένα αίματα της αυλής.

Οι ψυχές είναι γεμάτες συγκίνηση. Τα μάτια δεν ξεκολλούν απ’ το σπίτι, που γίνηκε άξαφνα βωμός και προσκύνημα του λαού. Καλότυχο! Τη νύχτα τούτη, όπως γίνεται μια φορά στα χίλια χρόνια κατέβηκαν και το μοίραναν οι Μοίρες. Και μπήκε ολόισα στην αθανασία.

Αργότερα, η Καλλιθέα, η Αθήνα, ολάκερη η Ελλάδα είναι ελεύθερη πια! Τρισήμισυ μήνες πέρασαν από τότες. Στο πάνθεο του αγώνα πήραν με τη σειρά τους τη θέση τους οι ηρωικές γειτονιές. Ανάμεσά τους και η Καλλιθέα κρατά τη δική της τιμητική θέση. Και το σπιτάκι – κάστρο, στην οδό Μπιζανίου, δίπλα στ’ αδέρφι του το κάστρο, το σπιτάκι του Υμηττού, συναγωνίζεται το Κούγκι και τ’ Αρκάδι. Σ’ ένα λευκό μάρμαρο χαραγμένο γαλάζια ένα επίγραμμα τ’ ονομάζει καινούργιο χάνι της Γραβιάς. Δεν έχει, δεν μπορεί νάχει ιδιοχτήτη πια. Ανήκει στην Ελλάδα, θα γίνει μουσείο. Και τα ηρωικά παλληκάρια, τα 10 παλληκάρια, που τ’ απαθανάτισαν, ένας αστερισμός από δέκα λαμπρά αστέρια, θα στολίζουν πάντα την Ιστορία».

________
(από www.katiousa.gr)
http://www.katiousa.gr/…/23-24-iouli-1944-machi-tis-kallit…/
και
http://kinisienergoipolites.blogspot.gr/2017/07/24-1944.html
////